Enflasyon Kasım Ayında Döviz Kuru Etkilerinin Hafiflemesi ve İndirimlerin Etkisiyle Düştü
Kasım ayında enflasyon %25,2’den %21,6’ya geriledi. Böylece piyasanın büyük ölçüde gerileme beklediği Kasım enflasyonunun aylık bazda %1,44’lük düşüş sağlayarak genel beklentilerden daha olumlu gerçekleştiğini görmekteyiz. Enflasyonda böylece Mart ayından sonra ilk defa düşüş gerçekleşmiş oldu. Daha önceden döviz kuru ve enerji fiyatlarındaki artışa maruz kalan bileşenlerin bu dönemde düşüşte başı çektiklerini gözlemliyoruz. Döviz kuru etkilerinin hafiflemesinin yansımasını da %20,72 seviyesine gerileyen çekirdek enflasyon ile teyit edilmektedir.
Kasım ayında enflasyonun beklentilerin ötesinde bir düşüş sağladığını görüyoruz, bu açıdan son drece olumlu olarak değerlendirebiliriz. Özel kapsamlı TÜFE göstergelerinde, birçok kalemde önemli oranlarda düşüşler gözlenmektedir. Bunların içerisinde en çok dikkat çeken kalem %9,59’luk düşüşle dayanıklı mallar olarak görünmekte ki, KDV ve ÖTV indirimlerinin çeşitli sektörlerde yarattığı fiyat etkisinin bir yansıması olarak bu, beklenen bir durumdu. Dayanıklı malların etkisiyle temel mal fiyatlarında da Kasım ayında %3,55’lik düşüş sağlanmış durumda. İşlenmemiş gıda fiyatlarındaki %1,95’lik düşüş de gıda enflasyonu anlamında son derece olumlu, özellikle son dönemde oldukça volatil bir görüntü sergileyen taze meyve ve sebze fiyatlarında Kasım ayında %5,13’lük düşüşün bunda belirleyici olduğunu görüyoruz. İşlenmemiş gıda fiyatlarında meydana gelen düşüş gıda ve alkolsüz içeceklerde de Kasım ayında %0,74’lük düşüş sağlanmasında etkili olmuştur.
Birçok mal ve hizmet grubundaki düşüş çerçevesinde, KDV ve ÖTV indirimlerinin ilgili sektörlerdeki etkileri dışında Ekim ayından sonra Enflasyonla Topyekun Mücadele programı kapsamında devreye giren indirimlerin ve firmaların enflasyon seferberliğine ek olarak başlattığı kampanyaların birçok sektörde fiyatlarda aşağı yönlü etki gösterdiğini ve fiyat genel seviyelerini aşağıya doğru çektiğini görmekteyiz. Bu dönemde üretici maliyetlerinde meydana gelen %2,53’lük düşüşü ve yıllık ÜFE’nin %38,54 seviyesine gelerek ÜFE ile TÜFE makasını bir nebze de olsa daraltmasını önemli olarak değerlendiriyoruz. Fiyatlardaki yapışma etkisinin kayda değer bir şekilde ortadan kalkması için ÜFE daha fazla geri gelmeli, ÜFE’nin geri gelmesi için ise bu maliyet artışlarına sebep olan etkenlerde düşüş sağlanmalıdır.
Kasım ayında gelen negatif enflasyondan sonra, Aralık ayına dair de önceki yılların enflasyon gerçekleşmelerini de göz önünde bulundurduğumuzda çok yüksek bir beklentinin söz konusu olmadığını söyleyebiliriz. Bu kapsamda Aralık 2017’de enflasyonun %0,69 geldiğini düşünecek olursak, düşük bir gerçekleşme yıllık enflasyonu daha alt bir banda, muhtemelen %21 veya biraz daha aşağısına götürebilir. Merkez Bankası’nın yılın son Enflasyon Raporu’nda yıl sonu tahmini %23,5’tu, hükümetin tahmini ise Yeni Ekonomi Programı’nda %20,8 olarak belirlenmişti. Bu durumda enflasyon yüksek ihtimalle Merkez Bankası tahminin altında ve YEP hedefine yakınsayan bir seviyede yıl sonunda gerçekleşecektir.
2018 yılına dair olarak enflasyonda ilave geri çekilme öngörsek de, 2019 yılına ilişkin olarak yıl sonuna kadar geçerli olması beklenen indirim ve vergi teşviklerinin gibi geçici faktörlerin etkisinin geçmesi ve birikimli maliyet unsurlarının gecikmeli etkisiyle enflasyonun oynak ve yüksek kalmaya devam etmesini bekleyebiliriz. 2019 başlarında geçeceğinden enflasyon muhtemelen ilk aylarda yüksek kalmaya devam edebilir. Mevcut enflasyonist baskıları artıran faktör etkilerinin 2019’un ikinci yarısından itibaren mevcut yavaşlama göstermesini bekleriz.
Merkez Bankası’ndan yüksek enflasyon riskleri nedeniyle sıkı para politikası duruşunu devam ettirmesini ve faizleri en azından 20192Ç’ye kadar olan dönemde mevcut seviyelerde sürdürmesini bekliyoruz. Normalleşme süreci, 2019 ikinci yarısından itibaren enflasyon kayda değer şekilde aşağı geldikçe aşamalı olarak başlatılabilir. Para birimindeki dengelenme süreci de elbette bu çerçevede önemli bir parametre olarak belirleyici olacaktır.
Kasım ayında enflasyonun beklentilerin ötesinde bir düşüş sağladığını görüyoruz, bu açıdan son drece olumlu olarak değerlendirebiliriz. Özel kapsamlı TÜFE göstergelerinde, birçok kalemde önemli oranlarda düşüşler gözlenmektedir. Bunların içerisinde en çok dikkat çeken kalem %9,59’luk düşüşle dayanıklı mallar olarak görünmekte ki, KDV ve ÖTV indirimlerinin çeşitli sektörlerde yarattığı fiyat etkisinin bir yansıması olarak bu, beklenen bir durumdu. Dayanıklı malların etkisiyle temel mal fiyatlarında da Kasım ayında %3,55’lik düşüş sağlanmış durumda. İşlenmemiş gıda fiyatlarındaki %1,95’lik düşüş de gıda enflasyonu anlamında son derece olumlu, özellikle son dönemde oldukça volatil bir görüntü sergileyen taze meyve ve sebze fiyatlarında Kasım ayında %5,13’lük düşüşün bunda belirleyici olduğunu görüyoruz. İşlenmemiş gıda fiyatlarında meydana gelen düşüş gıda ve alkolsüz içeceklerde de Kasım ayında %0,74’lük düşüş sağlanmasında etkili olmuştur.
Birçok mal ve hizmet grubundaki düşüş çerçevesinde, KDV ve ÖTV indirimlerinin ilgili sektörlerdeki etkileri dışında Ekim ayından sonra Enflasyonla Topyekun Mücadele programı kapsamında devreye giren indirimlerin ve firmaların enflasyon seferberliğine ek olarak başlattığı kampanyaların birçok sektörde fiyatlarda aşağı yönlü etki gösterdiğini ve fiyat genel seviyelerini aşağıya doğru çektiğini görmekteyiz. Bu dönemde üretici maliyetlerinde meydana gelen %2,53’lük düşüşü ve yıllık ÜFE’nin %38,54 seviyesine gelerek ÜFE ile TÜFE makasını bir nebze de olsa daraltmasını önemli olarak değerlendiriyoruz. Fiyatlardaki yapışma etkisinin kayda değer bir şekilde ortadan kalkması için ÜFE daha fazla geri gelmeli, ÜFE’nin geri gelmesi için ise bu maliyet artışlarına sebep olan etkenlerde düşüş sağlanmalıdır.
Kasım ayında gelen negatif enflasyondan sonra, Aralık ayına dair de önceki yılların enflasyon gerçekleşmelerini de göz önünde bulundurduğumuzda çok yüksek bir beklentinin söz konusu olmadığını söyleyebiliriz. Bu kapsamda Aralık 2017’de enflasyonun %0,69 geldiğini düşünecek olursak, düşük bir gerçekleşme yıllık enflasyonu daha alt bir banda, muhtemelen %21 veya biraz daha aşağısına götürebilir. Merkez Bankası’nın yılın son Enflasyon Raporu’nda yıl sonu tahmini %23,5’tu, hükümetin tahmini ise Yeni Ekonomi Programı’nda %20,8 olarak belirlenmişti. Bu durumda enflasyon yüksek ihtimalle Merkez Bankası tahminin altında ve YEP hedefine yakınsayan bir seviyede yıl sonunda gerçekleşecektir.
2018 yılına dair olarak enflasyonda ilave geri çekilme öngörsek de, 2019 yılına ilişkin olarak yıl sonuna kadar geçerli olması beklenen indirim ve vergi teşviklerinin gibi geçici faktörlerin etkisinin geçmesi ve birikimli maliyet unsurlarının gecikmeli etkisiyle enflasyonun oynak ve yüksek kalmaya devam etmesini bekleyebiliriz. 2019 başlarında geçeceğinden enflasyon muhtemelen ilk aylarda yüksek kalmaya devam edebilir. Mevcut enflasyonist baskıları artıran faktör etkilerinin 2019’un ikinci yarısından itibaren mevcut yavaşlama göstermesini bekleriz.
Merkez Bankası’ndan yüksek enflasyon riskleri nedeniyle sıkı para politikası duruşunu devam ettirmesini ve faizleri en azından 20192Ç’ye kadar olan dönemde mevcut seviyelerde sürdürmesini bekliyoruz. Normalleşme süreci, 2019 ikinci yarısından itibaren enflasyon kayda değer şekilde aşağı geldikçe aşamalı olarak başlatılabilir. Para birimindeki dengelenme süreci de elbette bu çerçevede önemli bir parametre olarak belirleyici olacaktır.