Enflasyon Zayıflayan TRY İle 15 Yılın En Yükseğine Çıktı
Haziran ayında açıklanan aylık %2,61’lik, yıllık %15,39’luk enflasyon gerçekleşmeleri piyasanın beklemediği kadar yüksek. Çekirdek enflasyonda da önemli bir artış söz konusu, %12,64’ten %14,60’a yükselen çekirdek enflasyon da bozulmayı net bir şekilde gösteriyor. Her ne kadar Haziran enflasyonunun yüksek geleceği tahmin ediliyor olsa da, genel olarak tahminler %1,5-2 aralığında yoğunlaşmıştı. Gelen veriler piyasanın genel beklentilerinin çok üzerinde gerçekleşti. TRY’nin USD karşısında durdurulamayan düşüşü nedeniyle TÜFE yaklaşık 15 yılın en yüksek seviyelerine çıkmıştır. Enflasyonda Ekim 2003’ten sonraki en yüksek seviyeye ulaşmış görünmektedir.
Ana harcama gruplarına göre değişimlere baktığımızda; en çok artış gösteren kalemlerin aylık bazda %5,98 ile gıda ve alkolsüz içecekler, %4,76 ile haberleşme, %2,66 ile ulaştırma olduğunu görüyoruz. Özel kapsamlı göstergelerde, çekirdek enflasyon dediğimiz C göstergesinde TRY’deki değer kaybının etkisiyle aylık bazda %1,81 ile yıllık %14,60’a hızlı bir yükseliş var. Çekirdek enflasyon Haziran ayında %12,64 olarak gerçekleşmişti. Enerji enflasyonu Brent petrol fiyatındaki yükseliş etkisiyle aylık bazda %1,01 arttı. Gıda ve alkolsüz içecekler ise işlenmemiş gıda fiyatlarında görülen %10,78’lik yükseliş (taze meyve ve sebze %17,51 arttı) ile beraber aylık bazda büyük bir gıda şokuna işaret etti.
Üretim maliyetlerindeki yukarı yönlü baskılanma da, enflasyonist risklerin artmasına neden oluyor. ÜFE’deki yoğun artışın devam ediyor olması, daha tüketiciye yansımamış maliyet artışları olmasından dolayı TÜFE açısından da olumlu sinyaller vermemektedir. Aylık %3,03 artan ÜFE, böylece yıllık bazda %23,71’e sıçramış durumda. Sektörlerde ve sanayi gruplarının tamamında hızlı yükselişler var. İthal girdi kullanımı çerçevesinde döviz kurlarındaki artışın etkisi ara malına %3,52’lik artış olarak yansırken, bu durum imalat sanayiindeki maliyetleri de %3,16 artırmıştır. Enerji grubunda görülen %3,21’lik artış ise petroldeki artıştan kaynaklanmakta, ancak verginin tutulmasından dolayı petroldeki maliyet artışları benzin fiyatına şu ana kadar çok az yansımıştı. Seçim sonrası döneme ilişkin olarak ise, bu maliyet artışlarının nihai tüketiciye daha çok yansıması beklentisi söz konusudur, ki bu benzinde de fiyat artışı demek olacaktır.
Tabii %2,61’lik enflasyon artışının üzerinde çeşitli faktörlerin etkilerinden bahsetmek mümkündür. Nisan ve Mayıs aylarında artan döviz kurlarının geçişkenliğinin etkisi muhtemelen önümüzdeki aylarda da devam edecek. Bunun yanında gıda fiyatlarında çok yüksek bir artış var. Patates, soğan ve et fiyatlarındaki artış çerçevesinde gıda enflasyonunun yüksek olması bekleniyordu, ancak gelen %5,98’lik aylık artış oranına bakacak olursak gıda tarafında arz yönlü de ciddi bir şok söz konusu… Ana harcama gruplarında aylık bazda azalma gösteren tek kalem, mevsim etkisinden dolayı giyim ve ayakkabı olarak görünüyor. Başta ulaştırma, haberleşme, ev eşyası olmak üzere tüm kalemlerde önemli artışlar görülüyor. Benzin fiyatlarında verginin tutulması ile beraber fiyat sabitlemesi vardı, dolayısıyla ulaştırmadaki artış otomotiv fiyatları kaynaklı olmuş görünüyor. Ancak ÜFE enerji maliyetlerinin artan Brent petrol fiyatı çerçevesinde hızlı artmaya devam ettiğini görüyoruz, bu yüzden orada ilerleyen aylarda akaryakıt kaynaklı önemli fiyat artışlar olabilir.
Bu çerçevede sene sonu enflasyonu da muhtemelen önceki tahminlere göre daha yüksek gerçekleşecektir. Mevcut şartların devamı, yılın %14-15 aralığında bir yerde kapanabileceğini göstermektedir. Enflasyonda en kötünün görüldüğü algısı da yanıltıcı olabilir. Haziran 2017’de enflasyon aylık bazda gerilemiş olduğu için bir baz etkisi vardı, aynısı Temmuz ayı için de geçerli… Temmuz 2017’de de enflasyon aylık bazda %0,15 yükselmişti. Buradan gelebilecek bir baz etkisi, döviz geçişkenliği ve gıda fiyatlarındaki kontrolsüzlük ile birleşirse enflasyonda %16 bandına doğru da hareket görebiliriz. Haziran ayı enflasyonunda seçimden sonraki fiyat artışlarının etkisi henüz yoktur. Bu aydan sonra doğalgaza yapılan zam, benzin, tütün ve diğer ürünlerde beklenen fiyat artışları sonbahar aylarında da enflasyonu olumsuz etkileyebilir. Enflasyonda yılın son aylarında beklenen gerileme, beklendiği şekilde olmayabilir. Enflasyonda %15 patikasına gelinmiş olması bir taraftan da Merkez Bankası’nın işini zorlaştıracaktır. Bu konuda 24 Temmuz PPK’sında alınacak kararlar ile 31 Temmuz’da yayınlanacak enflasyon beklentileri kritik bir hale gelmiş durumdadır.
Ana harcama gruplarına göre değişimlere baktığımızda; en çok artış gösteren kalemlerin aylık bazda %5,98 ile gıda ve alkolsüz içecekler, %4,76 ile haberleşme, %2,66 ile ulaştırma olduğunu görüyoruz. Özel kapsamlı göstergelerde, çekirdek enflasyon dediğimiz C göstergesinde TRY’deki değer kaybının etkisiyle aylık bazda %1,81 ile yıllık %14,60’a hızlı bir yükseliş var. Çekirdek enflasyon Haziran ayında %12,64 olarak gerçekleşmişti. Enerji enflasyonu Brent petrol fiyatındaki yükseliş etkisiyle aylık bazda %1,01 arttı. Gıda ve alkolsüz içecekler ise işlenmemiş gıda fiyatlarında görülen %10,78’lik yükseliş (taze meyve ve sebze %17,51 arttı) ile beraber aylık bazda büyük bir gıda şokuna işaret etti.
Üretim maliyetlerindeki yukarı yönlü baskılanma da, enflasyonist risklerin artmasına neden oluyor. ÜFE’deki yoğun artışın devam ediyor olması, daha tüketiciye yansımamış maliyet artışları olmasından dolayı TÜFE açısından da olumlu sinyaller vermemektedir. Aylık %3,03 artan ÜFE, böylece yıllık bazda %23,71’e sıçramış durumda. Sektörlerde ve sanayi gruplarının tamamında hızlı yükselişler var. İthal girdi kullanımı çerçevesinde döviz kurlarındaki artışın etkisi ara malına %3,52’lik artış olarak yansırken, bu durum imalat sanayiindeki maliyetleri de %3,16 artırmıştır. Enerji grubunda görülen %3,21’lik artış ise petroldeki artıştan kaynaklanmakta, ancak verginin tutulmasından dolayı petroldeki maliyet artışları benzin fiyatına şu ana kadar çok az yansımıştı. Seçim sonrası döneme ilişkin olarak ise, bu maliyet artışlarının nihai tüketiciye daha çok yansıması beklentisi söz konusudur, ki bu benzinde de fiyat artışı demek olacaktır.
Tabii %2,61’lik enflasyon artışının üzerinde çeşitli faktörlerin etkilerinden bahsetmek mümkündür. Nisan ve Mayıs aylarında artan döviz kurlarının geçişkenliğinin etkisi muhtemelen önümüzdeki aylarda da devam edecek. Bunun yanında gıda fiyatlarında çok yüksek bir artış var. Patates, soğan ve et fiyatlarındaki artış çerçevesinde gıda enflasyonunun yüksek olması bekleniyordu, ancak gelen %5,98’lik aylık artış oranına bakacak olursak gıda tarafında arz yönlü de ciddi bir şok söz konusu… Ana harcama gruplarında aylık bazda azalma gösteren tek kalem, mevsim etkisinden dolayı giyim ve ayakkabı olarak görünüyor. Başta ulaştırma, haberleşme, ev eşyası olmak üzere tüm kalemlerde önemli artışlar görülüyor. Benzin fiyatlarında verginin tutulması ile beraber fiyat sabitlemesi vardı, dolayısıyla ulaştırmadaki artış otomotiv fiyatları kaynaklı olmuş görünüyor. Ancak ÜFE enerji maliyetlerinin artan Brent petrol fiyatı çerçevesinde hızlı artmaya devam ettiğini görüyoruz, bu yüzden orada ilerleyen aylarda akaryakıt kaynaklı önemli fiyat artışlar olabilir.
Bu çerçevede sene sonu enflasyonu da muhtemelen önceki tahminlere göre daha yüksek gerçekleşecektir. Mevcut şartların devamı, yılın %14-15 aralığında bir yerde kapanabileceğini göstermektedir. Enflasyonda en kötünün görüldüğü algısı da yanıltıcı olabilir. Haziran 2017’de enflasyon aylık bazda gerilemiş olduğu için bir baz etkisi vardı, aynısı Temmuz ayı için de geçerli… Temmuz 2017’de de enflasyon aylık bazda %0,15 yükselmişti. Buradan gelebilecek bir baz etkisi, döviz geçişkenliği ve gıda fiyatlarındaki kontrolsüzlük ile birleşirse enflasyonda %16 bandına doğru da hareket görebiliriz. Haziran ayı enflasyonunda seçimden sonraki fiyat artışlarının etkisi henüz yoktur. Bu aydan sonra doğalgaza yapılan zam, benzin, tütün ve diğer ürünlerde beklenen fiyat artışları sonbahar aylarında da enflasyonu olumsuz etkileyebilir. Enflasyonda yılın son aylarında beklenen gerileme, beklendiği şekilde olmayabilir. Enflasyonda %15 patikasına gelinmiş olması bir taraftan da Merkez Bankası’nın işini zorlaştıracaktır. Bu konuda 24 Temmuz PPK’sında alınacak kararlar ile 31 Temmuz’da yayınlanacak enflasyon beklentileri kritik bir hale gelmiş durumdadır.