İran’a Olası Yaptırımlar ve Petrole Etkisi
ABD’nin Suriye’ye gerçekleştirdiği saldırı ve öncesi artan jeopolitik risklere bağlı olarak petrol fiyatlarında sert yükseliş gerçekleşmiş, fiyat 2014’ün son çeyreğinden bu yana en yüksek seviyelerine ulaşmıştı.
ABD’de gerileme gösteren ham petrol stok rakamları kısa vadeli pozitif etkisini gösterse de, genel olarak jeopolitik gelişmelerin petrol fiyatında itici güç olmaya devam ettiğini görüyoruz.
ABD Başkanı Trump, Ocak ayında İran’a yeni yaptırım konusunu gündeme taşımış, bu konuda İngiltere, Fransa ve Almanya’yı da yanında görmeyi istediğini belirten açıklamalar gerçekleştirmişti.
Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’nin 5 daimi üyesi ABD, Rusya, İngiltere, Fransa, Çin ve ek olarak Almanya’dan oluşan P5+1 ülkeleri ile İran arasında Temmuz 2015’te anlaşma sağlanmıştı. Ülkenin Batı ile gerilimi artmadan önce kişi başına düşen milli gelir rakamları önemli ölçüde gerileme gösterdi. Büyüme de benzer şekilde sekteye uğrarken, 2015 yılında gerçekleşen anlaşma ekonomiye pozitif yansıdı.
İran’ın petrol üretimi yaptırım sürecinde yaklaşık 20 – 25% bandında geriledi. Nükleer anlaşma ardından kademeli olarak artan üretim, yaptırım öncesi seviyeleri geçerek günlük 3,8 milyon varili aştı.
İran petrol üretim miktarını 2021 yılına kadar günlük 4,7 milyon varile çıkarmayı hedefliyordu. Üretimdeki artış küresel arz tarafını destekleyerek fiyatları baskılama potansiyeline sahip. Fakat Mayıs ayında sona erecek Nükleer Anlaşma sonrası Batı’nın olası yeni yaptırım kararları tekrar 2013 – 2015 dönemine benzer bir üretim düşüşüne neden olabilir. Piyasalar da bu endişe ile birlikte İran başlığı altında petrol fiyatını son günlerde yükseltti.
OPEC ve OPEC dışı ülkelerin katılımıyla sağlanan üretim kotası anlaşmasına göre İran’ın üretebileceği miktar 3,8 milyon varil civarı. Bu aşamada diğer kritik başlık ise 22 Haziran’da gerçekleşecek OPEC toplantısı olacaktır. Anlaşmanın uzatılabileceğine ilişkin beklentiler, son dönemde petrol fiyatını destekleyen unsurların başında geliyor.
Piyasanın son dönemde endişeyi satın alması, olası bir yaptırım kararı sonrasında petrolün aynı ivmeye sahip yükselişini sürdürebilmesi için yeterli olmayabilir. Önemli oyuncular durumundaki Rusya, ABD ve Suudi Arabistan’ın İran’ın petrol pazarındaki yerini alma çabaları, yüksek petrol üretim rakamları gibi birçok faktör önümüzdeki dönemde değerlendirmeye alınacaktır. Fakat geçmiş dönemdeki rakamlara bakıldığında, İran petrol üretiminde belirgin ve kalıcı düşüş yaşanan zamanların petrol fiyatlarını desteklediği, yaptırımlar ardından artan üretimin de petrol fiyatlında baskı oluşan zamanlarla örtüştüğü göz ardı edilmemelidir.
ABD’de gerileme gösteren ham petrol stok rakamları kısa vadeli pozitif etkisini gösterse de, genel olarak jeopolitik gelişmelerin petrol fiyatında itici güç olmaya devam ettiğini görüyoruz.
ABD Başkanı Trump, Ocak ayında İran’a yeni yaptırım konusunu gündeme taşımış, bu konuda İngiltere, Fransa ve Almanya’yı da yanında görmeyi istediğini belirten açıklamalar gerçekleştirmişti.
Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’nin 5 daimi üyesi ABD, Rusya, İngiltere, Fransa, Çin ve ek olarak Almanya’dan oluşan P5+1 ülkeleri ile İran arasında Temmuz 2015’te anlaşma sağlanmıştı. Ülkenin Batı ile gerilimi artmadan önce kişi başına düşen milli gelir rakamları önemli ölçüde gerileme gösterdi. Büyüme de benzer şekilde sekteye uğrarken, 2015 yılında gerçekleşen anlaşma ekonomiye pozitif yansıdı.
İran’ın petrol üretimi yaptırım sürecinde yaklaşık 20 – 25% bandında geriledi. Nükleer anlaşma ardından kademeli olarak artan üretim, yaptırım öncesi seviyeleri geçerek günlük 3,8 milyon varili aştı.
İran petrol üretim miktarını 2021 yılına kadar günlük 4,7 milyon varile çıkarmayı hedefliyordu. Üretimdeki artış küresel arz tarafını destekleyerek fiyatları baskılama potansiyeline sahip. Fakat Mayıs ayında sona erecek Nükleer Anlaşma sonrası Batı’nın olası yeni yaptırım kararları tekrar 2013 – 2015 dönemine benzer bir üretim düşüşüne neden olabilir. Piyasalar da bu endişe ile birlikte İran başlığı altında petrol fiyatını son günlerde yükseltti.
OPEC ve OPEC dışı ülkelerin katılımıyla sağlanan üretim kotası anlaşmasına göre İran’ın üretebileceği miktar 3,8 milyon varil civarı. Bu aşamada diğer kritik başlık ise 22 Haziran’da gerçekleşecek OPEC toplantısı olacaktır. Anlaşmanın uzatılabileceğine ilişkin beklentiler, son dönemde petrol fiyatını destekleyen unsurların başında geliyor.
Piyasanın son dönemde endişeyi satın alması, olası bir yaptırım kararı sonrasında petrolün aynı ivmeye sahip yükselişini sürdürebilmesi için yeterli olmayabilir. Önemli oyuncular durumundaki Rusya, ABD ve Suudi Arabistan’ın İran’ın petrol pazarındaki yerini alma çabaları, yüksek petrol üretim rakamları gibi birçok faktör önümüzdeki dönemde değerlendirmeye alınacaktır. Fakat geçmiş dönemdeki rakamlara bakıldığında, İran petrol üretiminde belirgin ve kalıcı düşüş yaşanan zamanların petrol fiyatlarını desteklediği, yaptırımlar ardından artan üretimin de petrol fiyatlında baskı oluşan zamanlarla örtüştüğü göz ardı edilmemelidir.