Petrol için adım adım Doha’ya…
Dünyanın son yıllarda en çok konuştuğu finansal enstrümanlardan bir tanesi hiç kuşku yok ki petrol. Arz ve talebi arasındaki dengesizlik nedeni ile 2014’ün ortalarından itibaren oldukça hızlı bir şekilde gerileyen petrol fiyatları, aynı zamanda uzun zamandır uluslararası sermaye piyasalarında risk iştahını ve yatırımcı algısını belirliyor. İşte bu önemli emtia için kritik bir döneme giriyoruz. 17 Nisan’da Katar’ın başkenti Doha’da yapılacak toplantıdan çıkacak kararlar oldukça önemli.
“Raporlar ve rakamlar”
17 Nisan Pazar gününe kadar piyasalar bu hafta boyunca, Doha’da bir araya gelecek petrol üreticisi ülkelerin söz konusu toplantısından çıkacak kararları bekleyecekler. Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü (OPEC) üyesi olan ve bu Örgüt dışındaki bazı üreticiler, bir araya gelerek petrol piyasasındaki arz fazlasını ve düşük fiyatları masaya yatıracaklar. Ancak Pazar gününe kadar hem bu konuya ilişkin olarak yapılacak olası açıklamalar, hem de daha farklı gelişmeler petrol yatırımcılarının merceği altında olacak. Önce bu başlıkları sıralayalım.
OPEC ve EIA’nın aylık raporlarında, ilgili kurumların petrol arz ve talebine ilişkin tahminleri ile petrol piyasasına ait değerlendirmeleri genelde öne çıkıyor. ABD cephesinde API ve EIA tarafından gelen rakamlar, haftalık bazda petrol stoklarındaki değişimleri göstererek, dünyanın en büyük ekonomisindeki arz ve talebe ati bilgiler veriyor. Ayrıca ABD ekonomisinin sağlığına ilişkin ipuçları sunacak makro-ekonomik göstergeler, aynı zamanda ülkenin Merkez Bankası’nın (FED) faiz artırım zamanlaması ve temposu adına sinyal verebilir. Petrol talebinin dünyadaki durumuna ışık tutabilecek bu haftaki bir başka rakam ise Çin’in büyüme oranı…
NOT: Rapor ve verilerin yayımlanma zamanları değişiklik gösterebilir
Yukarıdaki takvim bu hafta boyunca petrol fiyatlarında etkili olabilecek ana dinamikler olarak değerlendirilebilir. Tabi ki Doha’dan çıkacak sonuçlara ilişkin spekülasyonlar da emtianın değerinde belirleyici olabilir. Peki Katardaki toplantıdan ne bekleniyor?
“Doha’dan çıkacak kararlar”
OPEC üyelerinin büyük çoğunluğu ve OPEC dışındaki (başta Rusya) bazı büyük petrol üreticilerinin katılacağı 17 Nisan Doha toplantısında, söz konusu ülkelerin üretim düzeylerini belirli bir tarihteki üretim seviyesinde dondurmaları ve daha fazla artırmamaları konusunda bir uzlaşma zemini aranacak. Rusya ve Kuveyt tarafından gelen açıklamaları incelediğimizde, toplantıda üretimin Ocak ayı düzeyinde sabitlenmesi üzerine görüşmeler yapılmasının beklendiğini görüyoruz. Bunun yanında Ocak ve Şubat aylarının ortalama seviyesinin de, üretim düzeyini sabitleme konusunda kullanılabileceği belirtiliyor. Ancak büyük bir petrol üreticisi ülke olan İran’ın durumu şimdilik oldukça belirsiz…
“İran’a özel statü”
Batılı ülkeler ile, nükleer programı hakkındaki görüşmeler sonrasında geçtiğimiz yıl sağladığı anlaşma ile, bu ülkelerin uyguladıkları yaptırımları kaldırması, İran’ın petrol ihracatını artırmasının önünü açmıştı.
İran Petrol Üretimi
Yaptırımların kaldırılması sonrasında İran azalan petrol üretimini son dönemlerde yeniden artırmaya başladı. Ülkeden yapılan açıklamaları incelediğimizde, İran’ın, üretim seviyesini yaptırımlar öncesi düzeye taşımadan, üretimi dondurma gibi bir karara katılmaya sıcak bakmadığını görüyoruz. Rusya ve bazı OPEC üyeleri ise İran’ın bu durumunu anlayışla karşılıyor gibi görünüyor ki, söz konusu ülke için özel bir statü belirlenebileceği yönünde değerlendirmeler de geldi. İran’ın günlük 3.2 milyon varil seviyesine hızla çıkan üretiminin, 3.6-3.7 milyon varile ulaştırma konusunda kararlı olduğunu diğer üreticiler de biliyor. Dolayısı ile toplantı katılımcıları belki de, Doha’da alınacak kararlara İran’ın sonradan eşlik edeceği bir formül bulmaya çalışabilirler. Katar’daki toplantının en dikkat çekici yanlarından biri de İran konusuna ilişkin tartışmalar olacak diyebiliriz.
“Riskler ve petrol fiyatları”
Bu hafta günler geçtikçe toplantıya ilişkin gündem ve piyasalardaki fiyatlamalar yoğunlaşabilir. Eğer petrol fiyatları artan umutlar ile yükselişini sürdürürse, varlık fiyatlarında sert hareketler oluşma riski de artacak gibi görünüyor. Pazar günü bir anlaşma sağlanamaz ve umutlar boşa çıkarsa petrol fiyatları gelecek haftaya çok sert kayıplar ile başlayabilir. Ayrıca Pazar günü bir beyanat yapılmama ihtimalini de göz ardı etmemek gerekiyor ki, bu piyasalarda uzlaşmadan uzak olunduğu şeklinde yorumlanabilir.
Diğer ihtimal, yani İran’ın da içerisinde bulunduğu, üretimin dondurulması (Ocak düzeyi, Şubat düzeyi ya da bu iki dönemin ortalaması)yönünde bir karar alınması durumunda, petrol fiyatları bu gelişmeyi olumlu bir faktör olarak görebilir. Aslında olası bu kararın petrol piyasalarında hemen bir etkisi olmasını, yani arz ve talebi dengelemesini kimse beklemiyor. Ancak OPEC ve OPEC dışı üreticilerin, düşük petrol fiyatları ile mücadele etmek için gerektiğinde koordineli bir çalışma yapabileceklerine ait bir ipucu, ya da ilerleyen dönemde sağlanabilecek yeni anlaşmalar için bir “ilk adım” olarak değerlendirilebilir. Bu algı da petrol fiyatlarına bir süre destek olabilir.
OPEC’in 2 Haziran’daki yılın ilk resmi toplantısı öncesinde yapılacak Doha zirvesi, OPEC’in, diğer üreticiler ile birlikte neler yapabileceğini ortaya koyacak. Suudi Arabistan ve Rusya ise iki tarafın en büyük söz sahibi üreticileri konumundalar. Dolayısı ile ilk olarak bu ülkelerin tavrı Doha’daki havayı şekillendirecek gibi görünüyor. Ancak bir gerçek var ki, petrol fiyatları Katar’dan gelecek haberleri oldukça fazla dikkate alıyor ve bu, toplantıdan çıkacak sonuç ile birlikte devam edebilir.
“Raporlar ve rakamlar”
17 Nisan Pazar gününe kadar piyasalar bu hafta boyunca, Doha’da bir araya gelecek petrol üreticisi ülkelerin söz konusu toplantısından çıkacak kararları bekleyecekler. Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü (OPEC) üyesi olan ve bu Örgüt dışındaki bazı üreticiler, bir araya gelerek petrol piyasasındaki arz fazlasını ve düşük fiyatları masaya yatıracaklar. Ancak Pazar gününe kadar hem bu konuya ilişkin olarak yapılacak olası açıklamalar, hem de daha farklı gelişmeler petrol yatırımcılarının merceği altında olacak. Önce bu başlıkları sıralayalım.
- 12 Nisan Salı 23:30 – Amerikan Petrol Enstitüsü (API) haftalık petrol ve benzin stok rakamları
- 13 Nisan Çarşamba 13:45 – OPEC aylık petrol piyasası raporu
- 13 Nisan Çarşamba 17:30 – Enerji Bilgi Dairesi (EIA) haftalık petrol ve benzin stok rakamları
- 14 Nisan Perşembe 11:00 – Uluslararası Enerji Ajansı (IEA) aylık petrol piyasası raporu
- 15 Nisan Cuma 05:00 – Çin büyüme verileri
- ABD’nin hafta boyunca yayımlanacak makro-ekonomik göstergeleri ve FED’e ilişkin beklentiler
OPEC ve EIA’nın aylık raporlarında, ilgili kurumların petrol arz ve talebine ilişkin tahminleri ile petrol piyasasına ait değerlendirmeleri genelde öne çıkıyor. ABD cephesinde API ve EIA tarafından gelen rakamlar, haftalık bazda petrol stoklarındaki değişimleri göstererek, dünyanın en büyük ekonomisindeki arz ve talebe ati bilgiler veriyor. Ayrıca ABD ekonomisinin sağlığına ilişkin ipuçları sunacak makro-ekonomik göstergeler, aynı zamanda ülkenin Merkez Bankası’nın (FED) faiz artırım zamanlaması ve temposu adına sinyal verebilir. Petrol talebinin dünyadaki durumuna ışık tutabilecek bu haftaki bir başka rakam ise Çin’in büyüme oranı…
NOT: Rapor ve verilerin yayımlanma zamanları değişiklik gösterebilir
Yukarıdaki takvim bu hafta boyunca petrol fiyatlarında etkili olabilecek ana dinamikler olarak değerlendirilebilir. Tabi ki Doha’dan çıkacak sonuçlara ilişkin spekülasyonlar da emtianın değerinde belirleyici olabilir. Peki Katardaki toplantıdan ne bekleniyor?
“Doha’dan çıkacak kararlar”
OPEC üyelerinin büyük çoğunluğu ve OPEC dışındaki (başta Rusya) bazı büyük petrol üreticilerinin katılacağı 17 Nisan Doha toplantısında, söz konusu ülkelerin üretim düzeylerini belirli bir tarihteki üretim seviyesinde dondurmaları ve daha fazla artırmamaları konusunda bir uzlaşma zemini aranacak. Rusya ve Kuveyt tarafından gelen açıklamaları incelediğimizde, toplantıda üretimin Ocak ayı düzeyinde sabitlenmesi üzerine görüşmeler yapılmasının beklendiğini görüyoruz. Bunun yanında Ocak ve Şubat aylarının ortalama seviyesinin de, üretim düzeyini sabitleme konusunda kullanılabileceği belirtiliyor. Ancak büyük bir petrol üreticisi ülke olan İran’ın durumu şimdilik oldukça belirsiz…
“İran’a özel statü”
Batılı ülkeler ile, nükleer programı hakkındaki görüşmeler sonrasında geçtiğimiz yıl sağladığı anlaşma ile, bu ülkelerin uyguladıkları yaptırımları kaldırması, İran’ın petrol ihracatını artırmasının önünü açmıştı.
İran Petrol Üretimi
Yaptırımların kaldırılması sonrasında İran azalan petrol üretimini son dönemlerde yeniden artırmaya başladı. Ülkeden yapılan açıklamaları incelediğimizde, İran’ın, üretim seviyesini yaptırımlar öncesi düzeye taşımadan, üretimi dondurma gibi bir karara katılmaya sıcak bakmadığını görüyoruz. Rusya ve bazı OPEC üyeleri ise İran’ın bu durumunu anlayışla karşılıyor gibi görünüyor ki, söz konusu ülke için özel bir statü belirlenebileceği yönünde değerlendirmeler de geldi. İran’ın günlük 3.2 milyon varil seviyesine hızla çıkan üretiminin, 3.6-3.7 milyon varile ulaştırma konusunda kararlı olduğunu diğer üreticiler de biliyor. Dolayısı ile toplantı katılımcıları belki de, Doha’da alınacak kararlara İran’ın sonradan eşlik edeceği bir formül bulmaya çalışabilirler. Katar’daki toplantının en dikkat çekici yanlarından biri de İran konusuna ilişkin tartışmalar olacak diyebiliriz.
“Riskler ve petrol fiyatları”
Bu hafta günler geçtikçe toplantıya ilişkin gündem ve piyasalardaki fiyatlamalar yoğunlaşabilir. Eğer petrol fiyatları artan umutlar ile yükselişini sürdürürse, varlık fiyatlarında sert hareketler oluşma riski de artacak gibi görünüyor. Pazar günü bir anlaşma sağlanamaz ve umutlar boşa çıkarsa petrol fiyatları gelecek haftaya çok sert kayıplar ile başlayabilir. Ayrıca Pazar günü bir beyanat yapılmama ihtimalini de göz ardı etmemek gerekiyor ki, bu piyasalarda uzlaşmadan uzak olunduğu şeklinde yorumlanabilir.
Diğer ihtimal, yani İran’ın da içerisinde bulunduğu, üretimin dondurulması (Ocak düzeyi, Şubat düzeyi ya da bu iki dönemin ortalaması)yönünde bir karar alınması durumunda, petrol fiyatları bu gelişmeyi olumlu bir faktör olarak görebilir. Aslında olası bu kararın petrol piyasalarında hemen bir etkisi olmasını, yani arz ve talebi dengelemesini kimse beklemiyor. Ancak OPEC ve OPEC dışı üreticilerin, düşük petrol fiyatları ile mücadele etmek için gerektiğinde koordineli bir çalışma yapabileceklerine ait bir ipucu, ya da ilerleyen dönemde sağlanabilecek yeni anlaşmalar için bir “ilk adım” olarak değerlendirilebilir. Bu algı da petrol fiyatlarına bir süre destek olabilir.
OPEC’in 2 Haziran’daki yılın ilk resmi toplantısı öncesinde yapılacak Doha zirvesi, OPEC’in, diğer üreticiler ile birlikte neler yapabileceğini ortaya koyacak. Suudi Arabistan ve Rusya ise iki tarafın en büyük söz sahibi üreticileri konumundalar. Dolayısı ile ilk olarak bu ülkelerin tavrı Doha’daki havayı şekillendirecek gibi görünüyor. Ancak bir gerçek var ki, petrol fiyatları Katar’dan gelecek haberleri oldukça fazla dikkate alıyor ve bu, toplantıdan çıkacak sonuç ile birlikte devam edebilir.