Petrolde Denge: OPEC ve Süper Güçler
Petrol fiyatlarında 2014 yılı ortasında başlayan serbest düşüş, küresel piyasaları 2007-08 Krizi’nden sonra en çok etkileyen, atılan adımlarda en çok dikkat edilmesi gereken unsurlardan biri haline geldi. Fiyatlardaki gerileme petrol şirketleri başta olmak üzere, sırasıyla sektörü ve ekonomileri etkisi altına aldı. Merkez Bankaları para politikası rotalarını belirlerken geçici faktörler olarak hesaba kattığı zayıf petrol fiyatları hala güncelliğini koruyor.
Bu konuda en çok zararı görenler ise şüphesiz petrol gelirinin ekonomilerinde önemli yer tuttuğu ülkeler. Suudi Arabistan, Rusya önemli ölçüde kayıplar yaşadı. ABD, üretim miktarı yüksek olmasına karşın, tüketiminin büyük bölümünü kendi dinamikleri içerisinde gerçekleştirdiği, hatta ithalat ağırlıklı görünümünü petrolde de sürdürdüğü için zayıf petrol fiyatlarını sadece enflasyon üzerinde baskı oluşturan unsur olarak görüldü. Çin’de de benzer bir durum karşımıza çıktı.
Son dönemlerin en önemli uygulamalardan biri OPEC ve OPEC dışı bazı üreticilerin üzerinde anlaştığı üretim kısıntısı kararıydı. Piyasa kararın içeriğinden memnun kalmadı ve petrol fiyatları zayıf seyrini sürdürdü. Hatta iç karışıklıkları nedeniyle üretim kararından muaf olan Libya ile Nijerya’da üretimin artması memnuniyetsizliği daha da artırdı.
Önümüzdeki dönemde petrol fiyatını etkileyebilecek makro ekonomik faktörler arasında yine memnuniyetsizlik oluşturabilecek faktörler ön planda yer alıyor;
ABD
ABD tarafında üretim miktarı yükselmeye devam ediyor. Yeni teknolojilerin yanı sıra kuyu üretimi de artış göstermiş durumda. Üretim 2016 ve 2017 üretimi ortalamasının yanı sıra, 5 yıllık üretim bandının da üst sınırında yer alıyor. Tehdit oluşturan unsurlardan biri ise üretimdeki bu duruma karşın, sondaj kuyusu sayısının hala 5 yıllık ortalamanın altında olması. Yani üretim faktörlerinin kullanımı hala düşük seviyede yer alıyor. Üretimde artış potansiyeli sürüyor. Bu nedenle yükselen fiyatları baskılayabilecek en önemli unsurlardan biri ABD.
OPEC
OPEC üretimi ise yüksek seviyelerde kalmayı sürdürüyor. Ağustos ayı raporuna göre OPEC üretimi günlük 32,9 milyon varil oldu. Örgüt üretim kısıntısı kararını derinleştirme düşüncesinde dış destek sağlayabilmiş değil. Her ne kadar küresel petrol talebinde sınırlı artış beklense de, ABD üretimindeki potansiyel ve mevcut OPEC üretiminin ek karar alma konusundaki (şimdilik) yetersizliği petrol fiyatlarının maratona dönüştürebileceği yükseliş önünde engel teşkil ediyor.
Çin
Çin ekonomisinde ivme kaybı OPEC’in Ağustos ayı raporunda yer alıyor. Büyümenin 2017’de 6,7%, 2018’de 6,3% olarak gerçekleşmesi öngörülüyor. Bu da petrol piyasası için oldukça önemli bir gösterge.
Çünkü dünyanın en çok petrol talep eden iki ülkesinden biri Çin. ABD ile hemen hemen aynı miktarda petrol talep eden Çin’de yaşanacak zayıflama petrol piyasasında kalıcı etkiler oluşturabilir. Ülkenin üretim miktarı 4 milyon varilin üzerinde seyrederken, tüketim miktarının 2017 ile birlikte ivme kaybı yaşayabileceği düşüncesi önümüzdeki süreçte öne çıkabilir.
Petrol fiyatlarında Temmuz ayı ile birlikte başlayan yükseliş, büyük resmin oldukça küçük bir parçasını oluşturuyor. Petrol fiyatları 2014 ortasında düşüşüne başlamadan önce 100 Dolar üzerinde seyrederken, 2016 başında 30 Doların altına kadar sarkmıştı. Dolayısıyla 40 – 60 Dolar aralığında gerçekleşen dalgalanmalar ve bu dalgalanmalar içerisinde gerçekleşen trendlerin denge bulma çabasından kaynaklandığı unutulmamalıdır. Bu aşamada köklü değişiklikler, özellikle de daha esnek olabilmesi nedeniyle arz tarafında gerçekleşebilecek değişiklikler ortaya çıkana dek petrol piyasasında baskının sürebileceği göz ardı edilmemelidir.
Bu konuda en çok zararı görenler ise şüphesiz petrol gelirinin ekonomilerinde önemli yer tuttuğu ülkeler. Suudi Arabistan, Rusya önemli ölçüde kayıplar yaşadı. ABD, üretim miktarı yüksek olmasına karşın, tüketiminin büyük bölümünü kendi dinamikleri içerisinde gerçekleştirdiği, hatta ithalat ağırlıklı görünümünü petrolde de sürdürdüğü için zayıf petrol fiyatlarını sadece enflasyon üzerinde baskı oluşturan unsur olarak görüldü. Çin’de de benzer bir durum karşımıza çıktı.
Son dönemlerin en önemli uygulamalardan biri OPEC ve OPEC dışı bazı üreticilerin üzerinde anlaştığı üretim kısıntısı kararıydı. Piyasa kararın içeriğinden memnun kalmadı ve petrol fiyatları zayıf seyrini sürdürdü. Hatta iç karışıklıkları nedeniyle üretim kararından muaf olan Libya ile Nijerya’da üretimin artması memnuniyetsizliği daha da artırdı.
Önümüzdeki dönemde petrol fiyatını etkileyebilecek makro ekonomik faktörler arasında yine memnuniyetsizlik oluşturabilecek faktörler ön planda yer alıyor;
ABD
ABD tarafında üretim miktarı yükselmeye devam ediyor. Yeni teknolojilerin yanı sıra kuyu üretimi de artış göstermiş durumda. Üretim 2016 ve 2017 üretimi ortalamasının yanı sıra, 5 yıllık üretim bandının da üst sınırında yer alıyor. Tehdit oluşturan unsurlardan biri ise üretimdeki bu duruma karşın, sondaj kuyusu sayısının hala 5 yıllık ortalamanın altında olması. Yani üretim faktörlerinin kullanımı hala düşük seviyede yer alıyor. Üretimde artış potansiyeli sürüyor. Bu nedenle yükselen fiyatları baskılayabilecek en önemli unsurlardan biri ABD.
OPEC
OPEC üretimi ise yüksek seviyelerde kalmayı sürdürüyor. Ağustos ayı raporuna göre OPEC üretimi günlük 32,9 milyon varil oldu. Örgüt üretim kısıntısı kararını derinleştirme düşüncesinde dış destek sağlayabilmiş değil. Her ne kadar küresel petrol talebinde sınırlı artış beklense de, ABD üretimindeki potansiyel ve mevcut OPEC üretiminin ek karar alma konusundaki (şimdilik) yetersizliği petrol fiyatlarının maratona dönüştürebileceği yükseliş önünde engel teşkil ediyor.
Çin
Çin ekonomisinde ivme kaybı OPEC’in Ağustos ayı raporunda yer alıyor. Büyümenin 2017’de 6,7%, 2018’de 6,3% olarak gerçekleşmesi öngörülüyor. Bu da petrol piyasası için oldukça önemli bir gösterge.
Çünkü dünyanın en çok petrol talep eden iki ülkesinden biri Çin. ABD ile hemen hemen aynı miktarda petrol talep eden Çin’de yaşanacak zayıflama petrol piyasasında kalıcı etkiler oluşturabilir. Ülkenin üretim miktarı 4 milyon varilin üzerinde seyrederken, tüketim miktarının 2017 ile birlikte ivme kaybı yaşayabileceği düşüncesi önümüzdeki süreçte öne çıkabilir.
Petrol fiyatlarında Temmuz ayı ile birlikte başlayan yükseliş, büyük resmin oldukça küçük bir parçasını oluşturuyor. Petrol fiyatları 2014 ortasında düşüşüne başlamadan önce 100 Dolar üzerinde seyrederken, 2016 başında 30 Doların altına kadar sarkmıştı. Dolayısıyla 40 – 60 Dolar aralığında gerçekleşen dalgalanmalar ve bu dalgalanmalar içerisinde gerçekleşen trendlerin denge bulma çabasından kaynaklandığı unutulmamalıdır. Bu aşamada köklü değişiklikler, özellikle de daha esnek olabilmesi nedeniyle arz tarafında gerçekleşebilecek değişiklikler ortaya çıkana dek petrol piyasasında baskının sürebileceği göz ardı edilmemelidir.