Yeni Yılda Petrolü Neler Bekliyor?
Yakın tarihte jeopolitik risklerin ana kaynağı haline gelen petrol, içinde bulunduğumuz dönemde enflasyondan ülkelerin bütçelerine kadar birçok madde üzerinde etkili bir enerji kaynağı durumunda. Özellikle 2014 ortasından itibaren yaşanan düşüş, 2008 Krizi ve 1973’te OPEC ülkelerinin ABD’ye ambargo uygulaması gibi tarihi başlıklardan bu yana en önemli dönüm noktalarından biri haline geldi.
2017’de petrol piyasasında en çok konuşulan başlıklar arasında yine ABD üretimi ve OPEC kararları yer aldı. ABD üretimi yüksek arz başlığını desteklerken, OPEC ve Rusya’nın başı çektiği bazı üretici ülkeler bu duruma karşı olarak üretim kotası kararını 2018 sonuna kadar uzatma kararı aldı. Ek faktörler de yoğun olarak planlanmayan arızalar ve yıla damgasını vuran Kasırga Sezonu olarak karşımıza çıktı.
Sürpriz faktörler 2018’de de etkisini hissettirebilir. Özellikle jeopolitik riskler ile mevsimsel koşullar dikkatle takip edilmeli. En yakın örnek İran’da yaşanan ve 2018’de de etkisini hissettirecek merkezi yönetime karşı protestolar. Bu durum tek ülkede kalmayabileceği gibi, sadece Ortadoğu değil, Batı ülkelerinde de etkisini artırabilir.
2018’de sistemli şekilde takip edilebilecek, fiyata yön verebilecek faktörleri inceliyoruz.
ABD üretiminin olası etkileri
Petrol fiyatları özellikle 2017 yılının son çeyreğinde düşüş yaşayan ABD petrol stokları ve üretimi ile birlikte destek buldu. Önümüzdeki dönemde de, her dönem olduğu gibi ABD üretimindeki agresif tutumun devam etmesi petrol fiyatının denge arayışını tehlikeye atabilir ve fiyatı baskılayabilir.
Yukarıdaki görselde ABD sondaj kuyusu sayısı ile ABD üretim ortalaması yer alıyor. Görülebileceği üzere, iki görselde mor renk ile belirtilen sondaj kuyu sayısı ve petrol üretim miktarı pozitif korelasyona sahip. Ancak üretimde doyum noktasına ulaşıldığında, yani fazla arz ön plana çıktığında 2014 ortasında yaşanana benzer düşüşler kaydedilebilir.
Görselde iki tehlike petrol piyasasını tehdit ediyor. Birincisi soldaki tabloda sondaj kuyu sayısının hala 5 yıllık ortalamanın altında olması. Bu durum yükselen fiyatlara karşı harekete geçebilecek oldukça büyük ve pasif üretim faktörü tehlikesini hatırlatıyor.
İkinci görselde yer alan tehlike ise üretim miktarının potansiyel üretim artışına rağmen 5 yıllık ortalamanın çok üzerinde seyretmesi. Bu iki faktör, tahmin edilememekle birlikte petrol arzında doyumun yaklaştığı sinyalini veriyor.
Yukarıdaki grafikte ise ABD toplam stoklarında son dönemde yaşanan gerileme dikkat çekiyor. Bu durum şu ana kadar, özellikle de 2017 yılının son çeyreğinde petrol fiyatlarını destekleyen başlıklardan biri oldu. Fakat düşüşün, tarihin en yüksek seviyelerinden geri çekilme olduğu ve toplam stok miktarının hala yüksekte olduğu unutulmamalı. Dolayısıyla ABD başlığının petrol piyasasında olumlu etkiye sahip olabilmesi için, stok rakamlarının 1 milyon varil civarına tekrar yaklaşması gerekiyor. Bu durum stokların dikkatle takip edilen göstergelerinden olan 5 yıllık ortalamaya yaklaşmasına yardımcı olacaktır. Aksi takdirde yeni normal olarak kabul görebilecek cari düzey, fiyatlarda baskı oluşturmaya devam edebilir.
OPEC kararları ve jeopolitik riskler
Petrol fiyatları 2018’e özellikle Kuzey Denizi’ndeki Forties aktarım tesisi ve Libya’daki boru hattında oluşan aksaklıkların taban oluşturmasıyla birlikte yükseliş eğilimiyle girdi. Normal şartlar söz konusu üretim tesislerinde durumun düzelmesi petrol fiyatını tekrar baskı altına sokabilecekken, bu kez fiyatlar taban arayışını her kademede daha yukarı taşıdı.
Bu gelişmeye destek oluşturan faktörler arasında en önemlisi OPEC ve Rusya’nın başı çektiği bazı üretici ülkelerin üretim kotası kararını uzatmasıdır. Bunun yanında dünyada gittikçe daha geniş alanda etkisini hissettiren jeopolitik riskler ve öte yandan göz ardı edilmemesi gereken vadeli işlemler de bu durumu destekledi.
OPEC kararları her ne kadar petrol fiyatlarını desteklese de siyasi açıdan sorun yaşayan ülkelerin önümüzdeki dönemde belirsizlikleri artıyor. Libya’daki karışıklık nedeniyle toparlanma amaçlı artırılabilecek üretimin yanı sıra, Venezuela’nın ekonomik kriz nedeniyle benzer bir tutum sergilemesi sürpriz olmayacaktır. Geçtiğimiz yıl da buna benzer tablolarla karşılaşmıştık.
İran bölgedeki önemli enerji üreticilerinden biri. Ülkede 2017 sonunda başlayan, yüzlerce gözaltı ve ölümün yaşandığı protestolar sona ermiş değil. Merkezi yönetimi hedef alan protestoların gidişatı üretim faktörleri açısından da önemli.
Gölgede kalan Çin
Dünyanın ikinci büyük ekonomisinin önümüzdeki dönemdeki performansı enerji talebi açısından kritik öneme sahip. ABD ile birlikte en çok petrol talep eden ülke konumundaki Çin, talep dışında üretim faktörleri açısından da önemli bir oyuncu. Ülkedeki petrol üretiminin 2016’dan sonra günlük 4 milyon varilin altına inmesi, küresel petrol arz – talep dengesi açısından önemli bir gelişmeydi. Fakat dikkat çekmeyen bu gelişmenin önümüzdeki dönemde nasıl şekilleneceği mutlaka takip edilmeli.
Saudi Aramco bilmecesi
Suudi Arabistan’a ait enerji şirketinin önümüzdeki dönemde, ertelenmemesi durumunda 2018’de halka arzı planlanıyor. Tarihin en yüksek halka arzının gerçekleşmesi beklenirken, piyasa katılımcıları petrol fiyatlarının nasıl etkileneceğini merak ediyor. Şirket yatırımcılarına karşı tam açık bilgi paylaşımında bulunmuyor. Dolayısıyla gelirin ne kadarı yatırıma, ne kadar Kraliyet ailesine gidiyor belli değil. Ancak halka arz sonrasında daha şeffaf bir yönetim belirlenebileceği gibi, şirketin değerinin piyasa tarafından belirlenecek olması rezervler, yatırımlar gibi birçok şeyin objektif olarak değerlendirilmesine yol açabilir. Ancak şirketin hiçbir senaryoda üretim politikasını değiştirmesi beklenmiyor, aynı zamanda diğer enerji şirketlerinin de halka arz sonrası üretim politikasını değiştirmesi beklenmiyor. Dolayısıyla normal şartlarda petrol fiyatlarında büyük bir etki oluşturmaması beklenen bu başlık da takip edilecekler arasında yer alıyor.
Sert fiyat değişimlerine karşı hazırlıklı olunmalı
Fiyatı destekleyen unsurlar arasında küresel piyasalarda, özellikle de ABD piyasalarında alınan pozisyonların da etkili olduğundan bahsetmiştik. Bu durum henüz ortaya çıkmayan koşulların da kabul edilmesiyle alınan pozisyonlar. Dolayısıyla petrol piyasasında bu yolla oluşabilecek “yapay” yükselişler çok daha sert düşüşlere neden olabilir. Bu nedenle söz konusu yükseliş veya düşüş eğilimi bir temele oturtulana kadar risk yönetiminin çok daha etkin ve ısrarlı bir şekilde uygulanması gerekiyor.
2017’de petrol piyasasında en çok konuşulan başlıklar arasında yine ABD üretimi ve OPEC kararları yer aldı. ABD üretimi yüksek arz başlığını desteklerken, OPEC ve Rusya’nın başı çektiği bazı üretici ülkeler bu duruma karşı olarak üretim kotası kararını 2018 sonuna kadar uzatma kararı aldı. Ek faktörler de yoğun olarak planlanmayan arızalar ve yıla damgasını vuran Kasırga Sezonu olarak karşımıza çıktı.
Sürpriz faktörler 2018’de de etkisini hissettirebilir. Özellikle jeopolitik riskler ile mevsimsel koşullar dikkatle takip edilmeli. En yakın örnek İran’da yaşanan ve 2018’de de etkisini hissettirecek merkezi yönetime karşı protestolar. Bu durum tek ülkede kalmayabileceği gibi, sadece Ortadoğu değil, Batı ülkelerinde de etkisini artırabilir.
2018’de sistemli şekilde takip edilebilecek, fiyata yön verebilecek faktörleri inceliyoruz.
ABD üretiminin olası etkileri
Petrol fiyatları özellikle 2017 yılının son çeyreğinde düşüş yaşayan ABD petrol stokları ve üretimi ile birlikte destek buldu. Önümüzdeki dönemde de, her dönem olduğu gibi ABD üretimindeki agresif tutumun devam etmesi petrol fiyatının denge arayışını tehlikeye atabilir ve fiyatı baskılayabilir.
Yukarıdaki görselde ABD sondaj kuyusu sayısı ile ABD üretim ortalaması yer alıyor. Görülebileceği üzere, iki görselde mor renk ile belirtilen sondaj kuyu sayısı ve petrol üretim miktarı pozitif korelasyona sahip. Ancak üretimde doyum noktasına ulaşıldığında, yani fazla arz ön plana çıktığında 2014 ortasında yaşanana benzer düşüşler kaydedilebilir.
Görselde iki tehlike petrol piyasasını tehdit ediyor. Birincisi soldaki tabloda sondaj kuyu sayısının hala 5 yıllık ortalamanın altında olması. Bu durum yükselen fiyatlara karşı harekete geçebilecek oldukça büyük ve pasif üretim faktörü tehlikesini hatırlatıyor.
İkinci görselde yer alan tehlike ise üretim miktarının potansiyel üretim artışına rağmen 5 yıllık ortalamanın çok üzerinde seyretmesi. Bu iki faktör, tahmin edilememekle birlikte petrol arzında doyumun yaklaştığı sinyalini veriyor.
Yukarıdaki grafikte ise ABD toplam stoklarında son dönemde yaşanan gerileme dikkat çekiyor. Bu durum şu ana kadar, özellikle de 2017 yılının son çeyreğinde petrol fiyatlarını destekleyen başlıklardan biri oldu. Fakat düşüşün, tarihin en yüksek seviyelerinden geri çekilme olduğu ve toplam stok miktarının hala yüksekte olduğu unutulmamalı. Dolayısıyla ABD başlığının petrol piyasasında olumlu etkiye sahip olabilmesi için, stok rakamlarının 1 milyon varil civarına tekrar yaklaşması gerekiyor. Bu durum stokların dikkatle takip edilen göstergelerinden olan 5 yıllık ortalamaya yaklaşmasına yardımcı olacaktır. Aksi takdirde yeni normal olarak kabul görebilecek cari düzey, fiyatlarda baskı oluşturmaya devam edebilir.
OPEC kararları ve jeopolitik riskler
Petrol fiyatları 2018’e özellikle Kuzey Denizi’ndeki Forties aktarım tesisi ve Libya’daki boru hattında oluşan aksaklıkların taban oluşturmasıyla birlikte yükseliş eğilimiyle girdi. Normal şartlar söz konusu üretim tesislerinde durumun düzelmesi petrol fiyatını tekrar baskı altına sokabilecekken, bu kez fiyatlar taban arayışını her kademede daha yukarı taşıdı.
Bu gelişmeye destek oluşturan faktörler arasında en önemlisi OPEC ve Rusya’nın başı çektiği bazı üretici ülkelerin üretim kotası kararını uzatmasıdır. Bunun yanında dünyada gittikçe daha geniş alanda etkisini hissettiren jeopolitik riskler ve öte yandan göz ardı edilmemesi gereken vadeli işlemler de bu durumu destekledi.
OPEC kararları her ne kadar petrol fiyatlarını desteklese de siyasi açıdan sorun yaşayan ülkelerin önümüzdeki dönemde belirsizlikleri artıyor. Libya’daki karışıklık nedeniyle toparlanma amaçlı artırılabilecek üretimin yanı sıra, Venezuela’nın ekonomik kriz nedeniyle benzer bir tutum sergilemesi sürpriz olmayacaktır. Geçtiğimiz yıl da buna benzer tablolarla karşılaşmıştık.
İran bölgedeki önemli enerji üreticilerinden biri. Ülkede 2017 sonunda başlayan, yüzlerce gözaltı ve ölümün yaşandığı protestolar sona ermiş değil. Merkezi yönetimi hedef alan protestoların gidişatı üretim faktörleri açısından da önemli.
Gölgede kalan Çin
Dünyanın ikinci büyük ekonomisinin önümüzdeki dönemdeki performansı enerji talebi açısından kritik öneme sahip. ABD ile birlikte en çok petrol talep eden ülke konumundaki Çin, talep dışında üretim faktörleri açısından da önemli bir oyuncu. Ülkedeki petrol üretiminin 2016’dan sonra günlük 4 milyon varilin altına inmesi, küresel petrol arz – talep dengesi açısından önemli bir gelişmeydi. Fakat dikkat çekmeyen bu gelişmenin önümüzdeki dönemde nasıl şekilleneceği mutlaka takip edilmeli.
Saudi Aramco bilmecesi
Suudi Arabistan’a ait enerji şirketinin önümüzdeki dönemde, ertelenmemesi durumunda 2018’de halka arzı planlanıyor. Tarihin en yüksek halka arzının gerçekleşmesi beklenirken, piyasa katılımcıları petrol fiyatlarının nasıl etkileneceğini merak ediyor. Şirket yatırımcılarına karşı tam açık bilgi paylaşımında bulunmuyor. Dolayısıyla gelirin ne kadarı yatırıma, ne kadar Kraliyet ailesine gidiyor belli değil. Ancak halka arz sonrasında daha şeffaf bir yönetim belirlenebileceği gibi, şirketin değerinin piyasa tarafından belirlenecek olması rezervler, yatırımlar gibi birçok şeyin objektif olarak değerlendirilmesine yol açabilir. Ancak şirketin hiçbir senaryoda üretim politikasını değiştirmesi beklenmiyor, aynı zamanda diğer enerji şirketlerinin de halka arz sonrası üretim politikasını değiştirmesi beklenmiyor. Dolayısıyla normal şartlarda petrol fiyatlarında büyük bir etki oluşturmaması beklenen bu başlık da takip edilecekler arasında yer alıyor.
Sert fiyat değişimlerine karşı hazırlıklı olunmalı
Fiyatı destekleyen unsurlar arasında küresel piyasalarda, özellikle de ABD piyasalarında alınan pozisyonların da etkili olduğundan bahsetmiştik. Bu durum henüz ortaya çıkmayan koşulların da kabul edilmesiyle alınan pozisyonlar. Dolayısıyla petrol piyasasında bu yolla oluşabilecek “yapay” yükselişler çok daha sert düşüşlere neden olabilir. Bu nedenle söz konusu yükseliş veya düşüş eğilimi bir temele oturtulana kadar risk yönetiminin çok daha etkin ve ısrarlı bir şekilde uygulanması gerekiyor.