Kaldıraç Nedir ve Kaldıraçlı İşlem Örnekleri
Kaldıraç nedir ve kaldıraçlı işlem örnekleri
Finansal piyasalarda yatırımcının daha fazla yer almasında etkin rol oynayan daha az sermayeyle daha büyük hacimli işlemler yapılmasına imkan sağlayan sisteme kaldıraç (leverage), denir.
Forex piyasasının diğer finans piyasalarına göre daha popüler olmasında önemli bir role sahip olan kaldıraç oranı, ülkeden ülkeye farklılık göstermektedir. Türkiye’den yapılan Forex işlemlerinde kaldıraç oranı Sermaye Piyasası Kanunu’nda (SPK) en fazla 1:10 olarak belirlenmiştir.
Forex piyasasında kullanılan kaldıraç oranı nasıl yorumlanmalı?
Forex piyasasında kullanılan maksimum kaldıraç oranı 1:10 ise şu anlama gelmektedir: 1000 dolar ile 10 bin dolarlık işlem yapabilir. Yatırımcı dilerse sermayesinin (teminatının) ya da teminatının belirli bir miktarının on katı büyüklükte bir yatırım yapabilir yani pozisyon açabilir. Kar ve zarar hesaplaması ise yapılan bu işlem hacmi üzerinden hesaplanır.
Kaldıraç kullanırken yatırımcının temel kuralı ne olmadır?
Yatırımcının kaldıraç etkisinden doğru stratejilerle faydalanması yüksek kar fırsatları yaratır. Diğer taraftan yüksek risk iştahı, yanlış stratejiler ve piyasa ile ters pozisyonlarla işlem yapılması da aynı oranda risk oluşturur; bu tüm işlemlerde göz ardı edilmemesi gereken bir disiplindir. Çünkü yatırımcı teminatına oranla yüksek lot ile pozisyon açtığında sermayesinin tamamını ya da büyük bir kısmını kaybetme riskiyle karşı karşıya kalabilir. Daha net bir ifadeyle ise genellikle yatırımcının kayıplarının genişlemesi durumunda yatırılan teminat erir ve pozisyon aracı kurum tarafından (stop out) ya da yatırımcı tarafından kapatılır. Dolayısıyla yatırımcının kaldıraç kullanırken etkin teminat yönetimi yapması çok önemlidir.
Kaldıraç nasıl hesaplanır?
Forex işlemlerinde kar/zarar oranı tamamen enstrümanın birim fiyatındaki değişime, kar/zarar miktarı ise işlemin hacminin büyüklüğüne göre hesaplanır.
Kaldıraç oranının hesaplarken aşağıdaki formülü kullanırız;
Kaldıraç=Pozisyon büyüklüğü (Birim Fiyat x Miktar) / Pozisyon Teminatı(Marjin)
Kaldıraç oranını bulmak isteyen yatırımcılar için aşağıdaki tabloda yer alan verileri formülde yerine koyarak altın ve Euro/USD pariteleri için 1:10 kaldıraç kullanarak teminatınızla ne kadarlık bir işlem hacmi yaratabileceğinizi öğrenebilirsiniz. Diğer bir bakış açısı ile yapacağınız işlem hacmi için 1:10 oranında kaldıraç kullanarak ne kadar teminata ihtiyacımız olduğunu da aynı formülle hesaplayabiliriz.
Kaldıraçlı Altın işlemi Örneği
ALTIN
1 ons Fiyatı 1.200$
Lot 1
Pozisyon Büyüklüğü 12.000$
Teminat 1.200$
Kaldıraç= 12.000/1.200= 10
Forex piyasasında "1 lotluk altın yatırımı için ne kadarlık bir teminata ihtiyacınız var?" ya da "1.200 dolar teminat ile 1:10 kaldıraçta ne kadarlık bir yatırım yapabilirsiniz?" İşte bu ve benzeri soruların cevaplarını şu örnek üzerinden daha kolay verebilirsiniz.
Öncelikle pozisyonun değerini hesaplayalım;
Forex piyasasında lot büyüklüklüleri enstrümanlarda farklılık göstermektedir. Altın işlemi üzerinden örnek verdiğimiz için altında 1 Lot =100 onsa eşittir. 1 onsun değeri 1.200 dolar farz edelim. Bu durumda 1 Lot altın işleminin değeri = 10*1200$’dan 12 bin dolara eşittir. Yani 1 Lotluk altın işlemi; ons fiyatı 1.200 dolardan 12 bin dolar değerindedir. Diğer bir söylem ile açılan pozisyonun büyüklüğü 12 bin dolardır.
Peki bu pozisyon için ne kadar teminata ihtiyacınız var?
12 bin dolarlık bir hacim için ne kadar teminata ihtiyacınız var? Ya da 1.200 dolar teminatınız var veya teminatınızın 1.200 dolarını kullanmak istiyorsunuz ve 1:10 kaldıraç kullanarak ne kadarlık işlem yapabilirsiniz? Bu soruların cevaplarını aynı formül üzerinden hesaplayabiliriz.
Hacim= Teminat*Kaldıraç
12.000$ =1.200$*10
Kaldıraç formülünde yerine koyarak hesapladığımızda; 1:10 oranında kaldıraç ile 1.200 dolar teminat kullanarak 12 bin dolarlık işlem hacmi yaparız.
Peki kaldıraç kullanmasaydınız ne kadarlık bir yatırım yapabilirdiniz, kaldıracın avantajı nedir?
Cevabı iki senaryo üzerinden gösterelim. Birinci senaryoda kaldıraçsız işlem örneğini, ikinci senaryoda ise kaldıraçlı işlem örneğini verelim.
Birinci senaryo: Kaldıraç kullanmadan 1.200 dolar teminat ile sadece 1.200 dolarlık bir yatırım gerçekleştirebilirsiniz. Kazancının veya zararınız bu oran üzerinden hesaplanır. Mesela; yüzde birlik yükselişte kazancınız 12 dolar olur.
Kazanç= 12 dolar
İkinci senaryo: 1:10 kaldıraç kullanarak 1.200 dolar teminat ile 1 lotluk altın işlemi yaparak 12 bin dolarlık yatırım yaparsınız ve yüzde birlik yükselişte kazancınız 120 dolar olur.
Kazanç: 120 dolar
Kaldıraçlı Eur/USD İşlemi Örneği
Euronun dolar karşısında değer kaybedeceği varsayımı ile EUR/USD paritesinde 1 lot satım pozisyonu açtınız. Dolar ve Euro enstrümanlarında 1 Lot=100.000 birimdir.
Hesabınızda bulunan bakiyenizin 11.420 dolarlık kısmı ile 1,1420 dolardan 1 lot satım pozisyonu açtığınızda pozisyonun büyüklüğü 114.200 dolardır. Bu durumda 1:10 kaldıraç oranında faydalanarak 11.420 dolar teminat ile 114.200 dolar büyüklüğünde bir pozisyona sahip olursunuz.
EUR/USD
Fiyat 1,1420$
Lot 1
Pozisyon Büyüklüğü 114.200$
Teminat 11.420$
Kaldıraç = 114.200 = 10
11.420
Teminat Yönetimiyle Kaldıraç Etkisini Azaltabilir Misiniz?
Kaldıraç oranın doğru kullanılması özellikle finansal piyasalarda yeni olan yatırımcılar açısından çok önemlidir. Kaldıraçlı bir piyasa olan Forex’te hem karın hem de zararın kısa sürede oluşması kaldıraç etkisinin sonucudur. Peki, kaldıraç etkisini düşürmek başarılı risk yönetimi sağlar mı?
Yatırım yaparken hem yüksek kaldıraç oranının avantajlarından yararlanmak hem de dezavantajlarını azaltmak istiyorsanız; para yönetimi stratejisi ile kaldıraç etkisinin yansımasını göreceli olarak değiştirebilir. Bu örnek üzerinden açıklarsak yatırımcı başlangıç teminatı oranını yüksek tutarak kaldıracın yansımasının etkisini azaltabilir.
GCM Yatırım, bu konuda yatırımcılara şu altın kuralı öneriyor: Herhangi bir esnada açık olan tüm pozisyonlar için kullanılan teminat, başlangıç teminatının yüzde 2’si ile yüzde 5’i arasında olmalı. Stratejinize çok güveniyorsanız eğer bu oran başlangıç teminatının yüzde 10-15’ine kadar yükseltilebilir.
Uzmanlardan destek alın!
Özellikle acemi Forex yatırımcılarının yeterince piyasa ve işlem tecrübesi olmadan yüksek kaldıraçlı işlem yapmaları aynı oranda zarar riski ile karşı karşıya kalmalarına neden olmaktadır. Yatırımcının, yatırım stratejilerini önce demo hesap üzerinde test etmesi ve ardından gerçek hesap üzerinde uygulaması daha sağlıklı işlemler yapmasına zemin hazırlar.
Forex piyasasında işlem gören her enstrüman için kaldıraç oranları farklılıklar gösterebilir. Detaylı bilgi edinmek için İşlem Koşulları sayfamızı ziyaret edebilir, GCM Yatırım uzmanlarından destek alabilirsiniz.
