Margin Call Nedir? Marjin İşlemlerinde Bilinmesi Gerekenler

Marjin, kaldıraçlı işlemlerde teminat hesaplamasının temelini oluşturur ve pozisyonların sürdürülebilmesi için hesapta ne kadarlık bir varlık bulunması gerektiğini belirler. Marjın call ise, belirli bir teminat kullanmak yoluyla yapılan kaldıraçlı işlem piyasalarında karşımıza çıkan bir terimdir ve bu da, marj kavramı ile yakından ilişkilidir. 

Bu bağlamda Forex piyasasına yeni adım atan yatırımcılar için marjin ne demek sorusunun cevabının zihinlerde netlik kazanması, bu piyasada bilinçli ve sağlıklı işlem yapabilmek adına oldukça önemlidir. 

Bu yazımızda, Forex piyasası özelinde, kaldıraçlı işlemlerde sıklıkla karşımıza çıkan "Marjin nedir ve nasıl hesaplanır?" sorularını ve bu sorularla ilintili olarak marjin call (teminat tamamlama çağrısı) kavramının ne demek olduğunu detaylı bir şekilde ele alarak aydınlığa kavuşturacağız.

Marjin Nedir, Nasıl Hesaplanır?

Kaldıraçlı piyasalarda, herhangi bir işlem açılmak istenildiğinde, pozisyon büyüklüğünün belirli bir tutarı kadar marjin kullanılır. Marjin, Forex veya VİOP gibi kaldıraçlı işlemlerin gerçekleştirildiği piyasalarda, herhangi bir pozisyonun açılabilmesi için gereken teminat miktarını ifade eder. Benzer şekilde, örneğin kripto para piyasalarında kaldıraç kullanılarak yapılan işlemlerde de teminatlandırma mekanizması mevcuttur ve bu yüzden bu tür işlemler için kripto piyasalarında da “marjin işlem” tabiri kullanılmaktadır. 

Forex piyasasında uygulanan kaldıraç oranı (marjin oranı) 1:10’dur. Bu yüzden herhangi bir işlem açılabilmesi için pozisyon büyüklüğünün 1/10’u kadar hesapta “kullanılabilr teminat (serbest teminat)” bulunması gerekir.

• Örneğin 1 lotluk EURUSD işlemi yapılacağını düşünelim. Bu durumda pozisyon büyüklüğü 100.000 euro, gerekli marjin ihtiyacı da 100.000/10=10.000 euro olacaktır.
• Mevcut durumda EURUSD paritesi 1,10 kabul edilirse, USD cinsinden marjin ihtiyacı 10.000*1,10=11.000 dolar olarak hesaplanır.

Herhangi bir işlem açma sırasında gerekli olan marjin tutarını güncel fiyatlar üzerinden pratik bir şekilde hesaplamak için GCM Yatırım marjin hesaplama aracını kullanabilirsiniz.

Margil Call Nedir?

Forex’te marjin call (teminat tamamlama çağrısı), açık olan pozisyon ya da pozisyonların zarara gitmesi neticesinde, marjın yeterliliğinin belirli bir seviyenin altına düşmüş olduğunu gösteren bir uyarıyı ifade eder.

Marjin call uyarısı, yatırımcının mevcut pozisyon ya da pozisyonlarını gözden geçirmesi veya hesabına para eklemesi gerektiğini gösterir. Aksi takdirde açık pozisyon/pozisyonlar stop out oranı seviyesine geldiğinde otomatik olarak kapatılabilir. 

Eğer açık pozisyon sayısı birden fazlaysa, kapatma işlemi en zararda olan açık pozisyondan başlanmak suretiyle teminat seviyesi yeniden stop out oranının üzerine çıkana kadar sürdürülür.

Marjin İşlemlerinde Risk Yönetimi

İşlemlerde marjin call ile karşıya karşıya kalmamak için uygulanabilecek bazı risk yönetim stratejileri şunlardır:

• Aracı kurumun mevcut durumda uyguladığı marjin call oranı dikkate alınarak, risk toleransına ve mevcut sermayeye uygun olarak bir plan hazırlanır. 
• Hesabın varlık durumu ve işlem yapılan ürünün ortalama oynaklığı birlikte değerlendirilir. Mevcut varlık durumunun, işlem yapılacak ürünün ortalama oynaklığını, marjin call seviyesine kadar taşıyıp taşıyamayacağı hesaplanır.
• Stop loss emir türünden faydalanılabilir. Stop loss emirleri kullanılıyorsa, söz konusu stop seviyeliernin işlemin sürdürülebilirliğine yetip yetmeyeceği kontrol edilir.
• Birden çok açık işlem mevcutsa, pozisyonlar arasındaki korelasyon incelenebilir. Doğru kurgulanmış bir çeşitlendirme, hesabın piyasa dalgalanmalarından etkilenme derecesini azaltabilir.

Örnek Marjin Call Hesaplaması

Forex piyasasında marjin call mekanizmasının nasıl işlediğini somutlaştırmak adına şu örnekleri inceleyelim.

Tek açık pozisyon senaryosu:

• Marjin call oranının %50, stop out oranının ise %20 olduğunu varsayalım.
• Yatırımcı USDTRY paritesinde 1 lot büyüklüğünde işlem açmıştır.
• Buna göre pozisyon büyüklüğü 100.000 dolar (100.000 baz para birimi) olurken, gerekli marjin tutarı da kaldıraç oranı 1:10 olduğundan 10.000 dolar olacaktır. 
• Marjin call oranı %50 olduğundan, yatırımcının varlık tutarı pozisyon zararı sebebiyle 10.000*%50=5.000 dolara düştüğünde “marjin call” uyarısı alınır.
• Diğer taraftan varlık tutarı 10.000*%20=2.000 dolar seviyesine indiği durumda ise, pozisyon stop out olarak sistem tarafından otomatik olarak kapatılır.

Birden fazla açık pozisyon senaryosu:

Yatırımcının birden fazla açık pozisyonu olması durumda, marjin call ve stop out seviyeleri, açık olan tüm pozisyonlar dikkate alınarak belirlenir.

• Yatırımcı USDTRY kurundaki pozisyonuna ilaveten USDCHF paritesinde de 1 lot miktarında pozisyon almıştır.
• Her iki pozisyonun da büyüklüğü 100.000 dolar olduğundan, toplam pozisyon büyüklüğü 200.000 dolar; gerekli marjin tutarı ise 20.000 dolardır.
• Hesaptaki varlık tutarı 20.000*%50=10.000 dolara düştüğünde marjin call uyarısı alınır.
• Öte taraftan varlık tutarı 20.000*%20=4000 dolara düştüğünde pozisyonlardan en zararda olan stop out olup sistem tarafından otomatik olarak kapatılır.
• En zararda pozisyonun kapatılması neticesinde, teminat yeterliliği %20’nin üzerine çıkması durumda diğer pozisyon açık kalmayı sürdürür.