Yurt Dışı Forex Şirketleri ve SPK Düzenlemelerine Genel Bakış

Finansal piyasalar, tasarruf sahipleri ile fon talep edenler arasında köprü görevi görür ve bu mekanizma ekonomik ve mali istikrarın desteklenmesi bakımından kilit bir rol oynar. 

Finansal faaliyetlerin ülkeler için bu denli hassas bir öneme sahip olması dolayısıyla; hemen hemen tüm ülkelerde bu sektörde yer alan kurumların uyması gereken kurallar yasal düzenlemeler ile çizilir ve sağlanması gereken asgari kriterler yine yasadan yetkisini alan idari kurumlar vasıtasıyla belirlenir. 

Forex işlemleri (kaldıraçlı alım-satım) ise ülkemizde SPK (Sermaye Piyasası Kurulu) tarafından yetkili kılınmış kurumlar yoluyla yapılabilir ve yurt içi yerleşiklere bu alanda aracılık hizmeti sunabilmek için yurt dışından alınan bir lisansın geçerliliği bulunmamaktadır. Diğer taraftan SPK izni olmaksızın, ülkemizde forex piyasasında işlem aracılığı yapan bu tür kurumlar üzerinden yapılan işlemler sonucunda birçok yatırımcı mağduriyetinin ortaya çıktığı ve bunların çok sayıda şikâyete konu olduğu bilinmektedir.

Genellikle yurt dışında yerleşik bir kurum üzerinden işlem aracığı yaptıklarını iddia eden bu kurumlar bu alana yönelik ülkemizde bulunan düzenleme ve denetlemenin tabi hareket etmemektedirler. Bu kurumla çalışma yöntemleri dolayısıyla kamuoyunda daha çok “yurt dışı forex şirketleri” olarak bilinirken; esasında burada yapılan eylemin hukuku karşılığı, izinsiz sermaye piyasası faaliyetidir. Yasal gereklilikleri yerine getirmeden ve idari denetime tabi olmadan finans hizmeti sunduğunu iddia eden bu firmalar, bu yönüyle ülkemizde forex yatırımı yapan yatırımcılar için ciddi bir risk oluşturur.

Türkiye'de Forex Yatırımının Yasal Çerçevesi

Forex piyasasına yönelik Türkiye’de yapılan ilk regülasyon ve bu piyasa faaliyetinin SPK düzenleme ve denetimi altına alınması 2011 yılında gerçekleşmiştir. Yurt içi yatırımcılar tarafından bu tarihten önce yapılan Forex işlemleri ise, herhangi bir denetim ve gözetim olmaksızın gerek yurt içi “merdiven altı” kurumlar gerekse yurt dışı forex şirketleri vasıtasıyla yapılmaktaydı. 

Ancak 2011 senesinin Şubat ayında resmi gazetede yayımlanan 6111 sayılı kanunda yapılan değişikliğin yürürlüğü girmesiyle, sözü edilen kanunun 155. maddesi ile 2499 sayılı kanunun 30. maddesinin (f) bendine (g) bendi eklemesiyle “Döviz, mal, kıymetli maden veya Kurulca belirlenecek diğer varlıkların kaldıraçlı alım satımı, alım satımına aracılık ve bu işlemlere yönelik hizmetlerin yerine getirilmesi” konularında düzenleme ve denetleme yapma yetkilerinin SPK’ye ait olduğu belirtilmiştir. 

SPK, bu kanunun yürürlüğe girmesini takip eden 31.08.2011 tarihinde yürürlüğe giren ilk tebliğde Forex piyasasında faaliyet gösterecek aracı kurumların taşıması gereken şartları belirlemiş ve 19.08.2011 tarihli basın duyurusunda bu tebliğin yürürlüğe girmesinden sonra forex piyasasında (kaldıraçlı alım satım) yetkisiz aracılık faaliyetinde bulunmanın Sermaye Piyasası Kanununa muhalefet sayılacağını açıklamıştır.

Yurt Dışı Forex Firmaları Güvenilir Midir?

Türkiye'de yerleşik yatırımcılar için forex yatırımı yalnızca SPK tarafından yetkilendirilen yatırım kuruluşları aracılığıyla yapılabilmektedir. Dolayıysa izinsiz/lisanssız faaliyet yürüten hiçbir kurum için, güvenilir yurt dışı forex firması nitelemesi yapılamaz. Çünkü yurt dışı forex şirketleri olarak tabir edilen bu tür kurumların yasal/resmi faaliyet izni bulunmadığı ve ilgili mevzuatın öngördüğü hükümlere uygunluk taşımadıkları gibi, bu alanda herhangi bir idari denetimden de geçmemektedirler.

Modern toplumların finansal ilişkilerini güvenilir bir düzleme taşımak maksadıyla, finansal kurum ve faaliyetlere yönelik kural ve düzenlemelere gereklilik duyulduğu ise yüzyıllara uzanan tecrübeler neticesinde tespit edilmiştir. Dolayısıyla bu alana yönelik düzenleme ve denetim mekanizmaları, finansal kurumların taşıması gereken niteliklerin belirlenmesi ve saydamlığın sağlanması, yasalara uygunluklarının kontrol edilmesi bakımından bir tercih mevzusu olmaktan ziyade, vazgeçilmez bir zorunluluk olarak karşımıza çıkmaktadır.

Bu yüzden yurt içi veya yurt dışı telefonlar yoluyla Türkiye’de yerleşik yatırımcılara ulaşan herhangi bir kurumun SPK yetkilendirmesi/lisansı olup olmadığını mutlaka sorgulanmalı ve eğer yetki/lisans bulunmuyorsa hiçbir şekilde itibar edilmemelidir.

Yurt Dışı Forex Firmalarına Uygulanan Cezalar

Konuyla ilgili olarak birçok mecrada “Yurt dışı forex yasal mı ya da yurt dışı forex yasağı nedir?” türünden sorularla karşılaşmaktayız. Ancak bu noktada konuyu “yurt dışı forex yasağı” gibi maksadını tam ifade etmeyen bir kalıp yerine, daha geniş kapsamlı olarak izinsiz sermaye piyasası faaliyeti olarak ele almak daha uygun olacaktır. Çünkü Forex aracılığı faaliyeti, 2011 yılından itibaren getirilen mevzuat hükümleri ile “Kaldıraçlı Alım Satım Yetkisi” altında bir sermaye piyasası faaliyeti olarak kabul edilmiştir. Bu açıdan mesele izinsiz forex aracılığı faaliyetinde bulunmaya yönelik yasağı da kapsamına almasına rağmen, asıl olarak herhangi bir suretle ve yöntemle izinsiz sermaye piyasası faaliyeti yürütülmesi üzerinde düğümlenmektedir. Bu tür fiillerin ne tür idari ve cezai yaptırımlarla karşılanacağı ise ilgili mevzuatlarla hükme bağlanmıştır.

Öte taraftan bu konudaki mağduriyetlere yönelik ihbar ve şikâyetlerinin artması dolayıysa SPK, 23 Şubat 2023 basın duyurusu ile konunun önemine bir kez daha dikkat çekmiş ve sermaye piyasası mevzuatı uyarınca Türkiye'de yerleşik yatırımcıların kaldıraçlı işlemleri yalnızca SPK tarafından yetkilendirilen kuruluşlar aracılığıyla yapılabileceğinin altını çizmiştir.

Sermaye Piyasası Kanunu’nun (SPKn) 109. maddesinin 2. fıkrası;

“Sermaye piyasasında izinsiz olarak faaliyette bulunanlar iki yıldan beş yıla kadar hapis ve beş bin günden on bin güne kadar adli para cezası ile cezalandırılırlar. Bu kişiler, bu suçun icrası kapsamında aynı zamanda birinci fıkrada tanımlanan suçu da işledikleri takdirde, sadece bu fıkrada tanımlanan suçtan dolayı cezaya hükmedilir ve ceza yarı oranında artırılır.” hükmünü içermektedir.

Bu bağlamda SPK izni olmaksızın sermaye piyasası faaliyetinde bulunulduğu tespit edilen firmalara yönelik olarak yine ilgili hüküm gereği SPK tarafından Cumhuriyet Savcılıklarına suç duyurusunda bulunulmaktadır.

Ayrıca SPK, yine SPKn’nun 99. maddesi ile;

“İzinsiz sermaye piyasası faaliyetlerinin durdurulması için gerekli her türlü tedbiri almaya, her türlü hukuki ve cezai sorumluluk saklı kalmak kaydıyla, izinsiz sermaye piyasası faaliyet ve işlemlerinin doğurduğu sonuçların iptali ve nakit ya da sermaye piyasası araçlarının hak sahiplerine iadesi için tespit tarihlerinden itibaren bir yıl ve her hâlde vukuu tarihlerinden itibaren beş yıl içinde dava açmaya yetkili kılınmıştır.” ibaresiyle yargı yoluyla gerçekleşebilecek cezai yaptırımlar dışında, SPK’nin izinsiz faaliyetlere yönelik idari yaptırım yetkisi bulunduğu da belirtilmiştir.

Bu noktada, biz yatırımcılara düşen görev ise, forex piyasasında aracılık yetkisi olmayan kurumlardan gelen hiçbir teklife içeriğini dikkate almaksızın itibar etmemektir.

Güvenilir Forex Şirketi Seçmenin İpuçları

“Güvenilirlik” kavramı oldukça geniş kapsamlı ele alınabilecek nitelikte bir değer olmanın yanında, kişi ve kurumlar için sahip olunabilecek en kıymetli varlıktır.

Bu bağlamda, finansal anlamda bir kurumu veya kişiyi "güvenilir" olarak nitelendirmek, o kurumun veya kişinin söz verdiği hizmetleri vaatlerine ve aynı zamanda mesleki yasa ve etik kurallara uygun bir şekilde yerine getirmesiyle ilişki olarak düşünülebilir. Bu açıdan kurum veya kişilerin lisanslı olması güvenilir olmanın tamamını olmasa da, onun zemini oluşturmak bakımından elzemdir.

Bu bakımdan yurt dışı Forex şirketleri olarak bilinen, yetkisiz/izinsiz aracılık faaliyeti yürüten kurumları bu bakışla değerlendirmek ve daha yüksek kaldıraç, düşük spread veya benzeri pembe pazarlamacılık yöntemleri ile avantaj gibi sunulan teklifleri dikkate almaksızın, Forex dâhil her türlü finansal aracılık hizmeti ihtiyacında lisanslı kurumlarla irtibat kurmak ve onlarla çalışmak gerekmektedir.

Sunulan hizmetin kalitesi ve müşteri memnuniyetinin sağlanması hususundaki başarı, hiç şüphesiz yetkili olma kadar yetkin olmakla da ilişkilidir ve bu yüzden kurumlar arası hizmet kalitesi objektif veya sübjektif bakışla farklılık gösterir. Bununla birlikte forex şirketi seçerken, ilgili yatırım kuruluşunun lisansının olup olmadığı mutlaka kontrol edilmelidir ve kurum seçiminde bir ön koşul olarak kabul edilmelidir.

Öte taraftan burada kritik bir ayrımdan daha söz ederek şu uyarı yapmak gerekir: Yurt dışı forex şirketi olduğunu iddia eden firmalar kimi zaman kendilerini yurt dışı lisanslı olarak tanıtabilmektedir. Ancak burada dikkat edilmesi gereken asıl husus, ilgili kurumun doğrudan SPK tarafından verilen lisansa/yetkiye sahip olması gerektiğidir.

Forex yatırımı yapmadan önde çalışmayı düşündüğünüz kurumun Forex piyasasında aracılık hizmeti vermeye yetkili olup olmadığını sorgulamak için ise, SPK’in resmi web sitesi üzerinden Aracı Kurum Faaliyet İzinleri sayfasına ulaşarak ilgili kurumun Kaldıraçlı Alım Satım Yetkisi bulunup bulunmadığına kolaylıkla bakabilirsiniz.

GCM Yatırım’da Bir Forex Hesabı Açın, Dünyaya Açılın

Uzun yıllara dayanan tecrübesi, gelişmiş teknolojik altyapısı ve geniş yetkili aracı kurum lisansı ile ülkemiz sermaye piyasalarında faaliyet gösteren GCM Yatırım ile forex yatırımı yapmanın farkını deneyimlemek için şimdi siz de dakikalar içerisinde bir başvuru oluşturun ve GCM Forex Hesabı ile küresel piyasalara kapı aralayın.

Üstelik başvurunuzu yapar yapmaz alacağınız deneme hesap numarası ve şifrenizi kullanarak ücretsiz “GCM Forex Demo Hesabı”nda hiç risk almadan 100.000 dolar sanal parayla işlemler yapmaya başlayabilirsiniz.