GCM Yatırım Araştırma & Analiz Departmanı'nın uzmanları tarafından hazırlanan Dolar Endeksi yorum ve analizlerine, bu sayfa üzerinden erişebilirsiniz. Teknik analiz raporlarında Dolar Endeksi grafik yorum ve analizlerine ek olarak, temel analiz bültenlerinde de Dolar Endeksi piyasasındaki güncel verileri ve Dolar Endeksi fiyatları ile ilgili yorumları takip edebilirsiniz.
ABD Dolar Endeksi (USDX), ABD Dolar’ının bir yabancı para sepetine göre değerini göstermektedir. 1973 yılında Bretton Wood's sisteminin kaldırılması ve esnek kur sistemine geçilmesi ile birlikte oluşturulmuştur. Başlangıç değeri 100 baz puan kabul edilmiştir. Intercontinental Exchange'in (ICE) bir yan kuruluşu olan ICE Data Indices tarafından hesaplanmaktadır.
USDX sepetine dahil olan altı para birimi genellikle Amerika'nın en önemli ticaret ortakları olarak anılan ülkelerin para birimlerinden oluşmaktadır. Bunlar Japon Yeni, Euro, Kanada Doları, İngiliz Sterlini, İsveç Kronu ve İsviçre Frangı’dır. Sepetin %57,6'sını oluşturan euro, endeksin açık ara farkla en büyük bileşenidir. Geri kalan para birimlerinin endeksteki ağırlıkları JPY (%13,6), GBP (%11,9), CAD (%9,1), SEK (%4,2) ve CHF'dir (%3,6).
Endeks geometrik ortalama yöntemiyle hesaplanmaktadır. Endeks 1999'da bir kez güncellenmiştir ve Amerika’nın şu anki ticari yakınlıklarını yansıtmamakla birlikte Amerikan dolarının performansı açısından önemli bir göstergedir.
Dolar Endeksi ile Dolar’ın kullanıldığı pariteler arasında doğru ve ters olmak üzere iki çeşit orantı vardır. Eğer döviz çiftinde Dolar pay tarafında ise, Dolar Endeksi ile USD/XXX paritesi orantılıdır.
Dolar Endeksinin yorumlanması ise şu şekildedir; Mesela Dolar Endeksinin 125 olması Endeksin baz yılına göre % 25 değerlendiğini göstermektedir ya da Dolar Endeksinin 85 olması endeksin yüzde 15 başlangıç değerine göre değer kaybettiğini gösterir. Çünkü endeksin ilk oluşturulduğundaki başlangıç değeri yüzdür.
USDX Endeksine yatırım yapmak isteyen yatırımcılar USDX cfd’lerinde ya da vadeli işlem sözleşmelerinde alım veya satım yönlü işlemler ile gelir elde edebilirler. Dolar Endeksinde Kurumumuz avantajları ile işlem yapabilmek için müşteri temsilcilerimizle iletişim kurabilirsiniz.
ABD Dolar Endeksi (USDX), GCM Forex 'te CFD ürün grubunda işlem görmektedir.
Özellikle FED’in şahin hamlelerinin ABD Doları’na güç kazandırdığını biliyoruz; güvercin bir FED ise ABD Doları’nı zayıflatıyor ve bu da Altın, Gümüş veya Petrol gibi emtialar başta olmak üzere, piyasalardaki birçok yatırım aracının fiyatlamasına etki ediyor.
Peki, ABD Doları’nın güçlü veya zayıf olduğunu nasıl anlarsınız? İşte bu sorunun yanıtını ABD Dolar Endeksi’nde buluruz; çünkü ABD Dolar Endeksi’nin (USDX) oluşturulmasının temel amaçlarından biri, yatırımcıların Dolar’ın önde gelen diğer para birimleri karşısındaki göreceli gücünü görebilmelerini sağlamaktır.
Tüm para birimlerinin Dolar’a endeksli olduğu ve Dolar’ın da altın karşılığı olduğu (altın standardı) Bretton Woods sisteminin uygulamada olduğu dönemde para birimlerinin değerini hesaplamaya yönelik bir ihtiyaç bulunmuyordu. Ancak1971'de Başkan Richard Nixon’un ABD'nin dolarını altına endekslemekten vazgeçtiğini açıklamasıyla Bretton Woods geçerliliği yitirmiş ve ABD Dolar’ının değeri döviz piyasalarında (Forex) serbestçe belirlenmeye başlamıştır.
Dolar endeksi ise ilk defa Bretton Woods sisteminin son bulmasından 2 sene sonra, 1973 yılında Federal Reserve (FED) tarafından ABD dolarının değerini takip etmek için oluşturulmuştur. Ancak DXY 1985 yılından ardından Intercontinental Exchange’in (ICE) yan kuruşu sayılabilecek ICE Data Indices tarafından hesaplanmaya devam etmiştir.
DXY kodu ile gösterilen Dolar Endeksi, ABD dolarının diğer para birimlerine karşı değeri hakkında sağlıklı bir kıyaslama yapmaya yaraması bakımından, uluslararası finansal göstergeler arasında çok önemli bir yere sahiptir.
Dolar Endeksi hesaplamasında başlangıçta Japon Yeni, İngiliz Sterlini, Kanada Doları, İsveç Kronu, İsviçre Frangı, Batı Almanya Markı, Fransız Frangı, İtalyan Lirası, Hollanda Guldeni ve Belçika Frangı para birimleri yer alıyordu. Ancak 1999'da Euro’nun yaratılmasının ardından para birimlerinin sayısı azaltılmış ve Dolar Endeksi sepeti yeniden düzenlenmiştir. Bugün ise sepette yalnızca altı para birimi yer almaktadır: Euro (EUR), Japon yeni (JPY), İngiliz sterlini (GBP), Kanada doları (CAD), İsveç kronu (SEK) ve İsviçre frangı (CHF).DXY Endeksi Nasıl Hesaplanır?
DXY hesaplamasında kullanılan formülde, endeksin başlangıç değeri olan ve endeksi 100’e eşitleyen bir sabit çarpan olarak 50,1435 sabiti ve endekste yer alan 6 para biriminin ağırlıkları yer alır. Bu yüzden DXY değeri, ABD Doları’nın, endekste yer alan diğer 6 para birimine karşı değerinin ağırlıklı geometrik ortalamasını verir. Dolar Endeksi’nin hesaplanmasında kullanılan formül ise şöyledir:
DXY = 50.14348112 * EURUSD-0.576 * USDJPY0.136 * GBPUSD-0.119 * USDCAD0.091 * USDSEK0.042 * USDCHF0.036
DXY'nin başlangıç değeri 100’dür ve DXY, ABD Doları’nın değerini, endeksin başlangıç değeri olan 100 tabanına göre ölçer. Diğer bir ifadeyle, 100 değerinin üzerinde bir DXY, başlangıca göre Dolar’ın daha güçlü olduğunu; 100’un altında bir DXY ise, doların başlangıca göre daha zayıf olduğunu gösterir.
Dolar Endeksi, ilk hesaplanmaya başlandığı günden bu yana en yüksek değerini Mart 1985'te 163,83'e yükselerek görmüştür ve bu da Dolar’ın %63,83 değerlendiği anlamına gelir. Diğer taraftan en düşük seviyeyi ise, Nisan 2008'de ise 70,69'a kadar düşerek yaşamıştır; ki bu da %29,31’lik bir değer kaybı demektir.
Grafik 1. DXY Günlük Grafiği
Ancak bu denli uzun bir okuma her zaman işe yaramayabilir ve bu yüzden çoğu zaman son değerin mevcut eğilim ve ortalamalar bakımından analizi üzerinden bir yorumlama yapılır.
Örneğin yukarıdaki grafikteki son DXY değeri 107,07 olarak (3 Ekim 2023) görünüyor ve bu uzun vadeli ortalamaların (50-200) üzerinde bir değer, bu yüzden güçlü bir dolar görünümü şeklinde okunabilir. Diğer bir ifadeyle son yıllarda FED'in şahin tavrının, Dolar Endeksi üzerinde belirgin bir etki yarattığı anlaşılıyor.
Ülke para birimlerinin değeri, ait olduğu ülkelerin ekonomik gücü, izledikleri para politikaları, ödemeler dengesi ve risk primi gibi değişkenlerle ilişkilidir. Bu sebeple ABD ekonomisinden iyi gelen ekonomik veriler Dolar Endeksine de güç kazandıran bir gelişme olacaktır; olumsuz veriler ise aksine Dolar Endeksi’nin zayıflamasına sebep olabilir.
Diğer yandan FED’in faiz kararları, yaptığı sözlü yönlendirmeler veya aldığı diğer kararlar da, Dolar Endeksindeki hareketi üzerinde oldukça belirleyicidir.
Elbette bunlar dışında, özellikle Dolar’ın rezerv para birimleri içerisinde başı çekiyor oluşu sebebiyle, jeopolitik gelişmeler, uluslararası ticaretteki eğilimler ve küresel risk iştahındaki seyir de Dolar Endeksini etkileyecek faktörler arasında yer almaktadır. Örneğin, uluslararası gerilimler veya ticaret savaşları, yatırımcıların güvenli liman arayışına girmelerine ve dolara olan talebi artırmasına neden olabilir.
Sonuç olarak Dolar Endeksi'ni analiz ederken, endeks değerinin birçok faktörün etkileşimi altında hareket ettiğini bilmek önemlidir ve tutarsız veriler karşısında, verilerin mevcut ekonomik konjonktür çerçevesindeki önem derecesinin de göz önünde bulundurulması gerekir.
Dolar Endeksi bir göstergedir, bu yüzden fiziki alım satım mümkün bir araç değildir. Anca bu göstergeyi takip eden farklı türev araçlar bulunur. Bu araçlara küresel piyasalarda işlem gören Dolar Endeksi vadeli işlem sözleşmelerini örnek verilebilir.
Diğer yandan GCM Yatırım’daki Forex hesabınız ile parite alım-satımına benzer şekilde yatırım gerçekleştirebilirsiniz. Dolar Endeksi CFD’leri Forex yatırım araçları içerisinde Borsa Endeksleri kategorisi altında yer alır.
Dolar Endeksi ile ilişkili olarak en çok sorulan sorulardan birisi de şudur: Dolar Endeksi düşerse ya da çıkarsa Altın ne olur? Bu konuyu, DXY (Dolar Endeksi) ve XAUUSD (Ons Altın) grafikleri üzerinden inceleyerek açıklamaya çalışalım.
Grafik 2. Günlük DXY ve XAUUSD Grafiği (Sarı: DXY; Pembe: XAUUSD)
Grafik 2'de görüldüğü gibi, Dolar Endeksi ile Ons Altın fiyatları arasında güçlü bir negatif korelasyon gözlenmektedir. Bu korelasyon, Dolar Endeksi'nin düştüğü durumlarda Ons Altın fiyatlarının güçlendiği ve Dolar Endeksi'nin yükseldiği dönemlerde ise Ons Altın fiyatlarının gerilediği şeklinde bir eğilimi yansıtmaktadır.
Bu negatif ilişkinin temel nedeni, Ons Altın'ın uluslararası piyasalarda ABD Doları ile fiyatlandırılmasıdır. Bu nedenle güçlü bir Dolar, Dolar ile daha fazla Altın alınabilmesi anlamına gelir ve bu da Ons Altın fiyatlarının gerilemesine neden olur. Öte yandan, zayıflayan bir Dolar, aynı miktarda Dolar ile daha fazla Altın alınabilmesi anlamına gelir, bu da Ons Altın fiyatlarının yükselmesine yol açar.
Ancak, Altın ve Dolar Endeksi arasındaki bu güçlü negatif ilişki, bir nedenselliği değil, genel bir eğilimi ifade eder. Başka bir deyişle, Altın’ın değerini belirleyen tek faktör Dolar’ın genel seyri olarak düşünülmemeli ve Altın’ın da kendine özgü farklı fiyatlandırma faktörlerine tabi ayrı bir yatırım aracı olduğu akıldan çıkarılmamalıdır.
ABD Dolar Endeksi (DXY), ABD dolarının uluslararası döviz ticaretine en çok konu olan 6 farklı para birimi sepetine karşı göreli değerini ölçen bir göstergedir. DXY kodu ile gösterilen Dolar Endeksi, ABD dolarının diğer para birimlerine karşı değeri hakkında sağlıklı bir kıyaslama yapmaya yarar ve bu yönüyle uluslararası finansal göstergeler arasında çok önemli bir yere sahiptir.
Dolar endeksi ilk olarak, bir bakıma sabit kur rejimi sayılabilecek ve doların altın karşılığı olmasını içeren Bretton Woods Anlaşması’nın 1971’de son bulması ve para birimleri değerinin serbestçe belirlenmeye başlamasından 2 sene sonra, 1973’te FED tarafından hesaplanmaya başlanmıştır.
Dolar endeksinin hesaplanmasında yer alan 6 para birimi şunlardır: Euro, Japon Yeni, Kanada Doları, İngiliz Sterlini, İsveç Kronu ve İsviçre Frangı.
Dolar endeksinde yer alan para birimlerinin endeks içerisindeki ağırlıkları birbirinden farklıdır. Bu sebeple, örneğin EURUSD paritesi ile USDJPY paritesindeki değişim, DXY’yi eşit derecede etkilemeyecektir. Dolar endeksinde yer alan para birimlerinin endeks ağırlıklıkları şu şekildedir: Euro (EUR) % 57,6, Japon Yeni (JPY) % 13,6, İngiliz Sterlini (GBP) % 11,9, Kanada Doları (CAD), % 9,1, İsveç Kronu (SEK), % 4,2 • İsviçre Frangı (CHF) % 3,6.
DXY hesaplaması, endeksin ilk günkü değerini 100’e eşitleyen bir sabit çarpan (50,1435) ve endekste yer alan 6 para birimine karşı ABD doları değerinin ağırlıklı geometrik ortalaması alınarak yapılır. Formülü ise şöyledir: DXY = 50.14348112 * EURUSD -0.576 * USDJPY 0.136 * GBPUSD -0.119 * USDCAD 0.091 * USDSEK 0.042 * USDCHF 0.036
Yatırımcılar Dolar Endeksi üzerinden, doların gücünü ve uluslararası döviz piyasasındaki genel performansını yorumlayabilir. Endeksin yükseliş/düşüş trendine girmesi, doların diğer para birimlerine karşı değer kazanacağı/kaybedeceği beklentisini doğurur. Öte taraftan, altın, gümüş, petrol gibi birçok emtianın dolar üzerinden fiyatlanıyor oluşu da, DXY’deki hareketin emtia fiyatlamaları için de önemli bir gösterge olduğu anlamına taşır.
Dolar Endeksi ABD dolarının, yalnızca endeks içeriğinde bulunan 6 para karşısındaki ortalama değeri hakkında fikir verir ve diğer para birimlerini dikkate almaz. Bu yüzden, örneğin ABD Doları’nın, Türk Lirası karşısında değer kazanması ya da değer kaybetmesinin, Dolar Endeksi üzerinde doğrudan bir etkisi bulunmayacaktır. Bununla birlikte DXY’deki hareket, doların, endeks kapsamında olmayan para birimlerine karşı da benzer bir seyir izlemesini çoklukla beraberinde getirir.
Ülke para birimlerinin değeri, ait olduğu ülkelerin ekonomik gücü, izledikleri para politikaları, ödemeler dengesi ve risk primi gibi değişkenlerle ilişkilidir. Bu sebeple ABD ekonomisinden iyi gelen ekonomik veriler Dolar Endeksine de güç kazandıran bir gelişme olacaktır.. Diğer yandan FED’in faiz kararları, yaptığı sözlü yönlendirmeler veya aldığı diğer kararlar da, Dolar Endeksindeki harekette oldukça belirleyicidir. Elbette bunlar dışında, jeopolitik gelişmeler, uluslararası ticaretteki eğilimler ve küresel risk iştahindaki değişimler de Dolar Endeksini etkileyecek faktörler arasında yer almaktadır.
ABD Doları, içinde bulunduğumuz çağda da en baskın rezerv para olma statüsünü korumaktadır ve birçok kıymetli maden USD ile fiyatlanmaktadır. 2022 BIS verilerine göre dünya üzerinde yapılan döviz ticaretinin yaklaşık %88’inin bir bacağı ABD dolarıdır ve bu veri ABD dolarının dünya ticaretininde ne denli bir ağırlığa sahip olduğunu açıkça göstermektedir. Bu yüzden Dolar Endeksi gerek üreticiler gerekse yatırımcılar için, yatırımların performansı veya döviz riskinin yönetimi gibi konularda yol gösterici olabilir.
GCM Forex’teki Dolar Endeksi CFD’leri sayesinde 1:10 kaldıraç ile çift yönlü olarak Dolar Endeksindeki beklentilerinizi yatırıma dönüştürebilirsiniz.