PAMUK

Pamuk fiyatı alıcı ve satıcıların fiyat teklifleri yoluyla serbest piyasa koşullarında belirlenir. Bu özelliği sayesinde, aynı zamanda yatırımcılar tarafından spekülasyon amacıyla da alınıp-satılmaktadır. Özellikle ICE Futures borsasında işlem gören Cotton No. 2 pamuk vadeli sözleşmeleri ya da Forex piyasasında yer alan pamuk CFD’leri gibi enstürmanlar sayesinde yatırımcılar, pamuk fiyatlarındaki beklentilerini pratik bir şekilde yatırıma dönüştürebilmektedirler.

Şimdi pamuk piyasası hakkında bilmeniz gerekenlere ve bir yatırım aracı olarak pamuğun nasıl kullanıldığına genel hatlarıyla bir göz atalım.

Pamuk Fiyatları Hakkında Genel Bilgi

Pamuk fiyatları; üretim miktarı, tüketici talebi, döviz kuru gibi faktörlere bağlı olarak değişkenlik gösterir. Bununla birlikte pamuk fiyatlarının oluşmasında en belirleyici etken; Çin, ABD ve Hindistan gibi dünya pamuk üretiminde en büyük paya sahip ülkelerin üretim miktarları ile stoklarıdır.

Dünyanın farklı piyasalarında işlem gören güncel pamuk fiyatlarına ulaşmak için yerel ya da uluslararası birçok data sağlayıcıdan faydalanabilir veya GCM Forex’te işlem gören pamuk CFD’sinin fiyat verilerini işlem platformumuz üzerinden izleyebilirsiniz.

Pamuk Fiyatlarının Belirlenmesi

Pamuk fiyatları uluslararası pamuk borsalarında serbest piyasa koşulu altında arz ve talebe göre belirlenir.

Dünya üzerinde hasat edilen pamuk miktarının üçte birinden fazlası uluslararası ticarete konu olur. Bu nedenle, küresel pamuk talebi, dünyanın farklı bölgelerindeki tekstil tüketicileri tarafından etkilenir.

Pamuk Fiyatlarını Etkileyen Faktörler

Ulusal ve uluslararası ölçekte pamuk fiyatını etkileyen en büyük faktörlerden bazıları şunlardır:

• Arz ve Talep: Pamuk fiyatları, arz ve talep dengesiyle belirlenir. Arz artışı talebe göre daha fazlaysa, pamuk fiyatları düşerken, talep ya da tüketim yüksekse pamuk fiyatları artış eğilimine girer.
• Stok Kullanım Oranları (Stocks-To-Use Ratio): Pamuk arz ve talebi arasındaki dengeyi göstermek için sıklıkla kullanılan bir ölçü, belirli bir dönemin sonunda (genellikle bir yıl) toplam pamuk stokunu, aynı dönemde pamuğun toplam tüketimine bölerek hesaplanan stok kullanım oranıdır. Daha yüksek stok-kullanım oranları genellikle daha düşük pamuk fiyatlamasını gösterir ve bunun tersi de geçerlidir.
• Küresel Ekonomik Büyüme: Ekonomik büyüme tüketicilerin kot pantolon, gömlek ve çarşaf gibi pamuklu ürünlere olan talebini artırır. Dolayısıyla küresel anlamda güçlenen bir ekonomi, pamuk fiyatlarının artışını destekler.
• Petrol fiyatları: Pamuk, ekilen tüm ürünler arasında dönüm başına en yüksek enerji maliyetine sahiptir, bu da petrol fiyatındaki değişikliklerin pamuk fiyatlarını etkilediği anlamına gelir. Petrol ne kadar pahalanırsa, pamuk üretim maliyetleri de o denli artar ve artan maliyetler pamuk fiyatlarına da yansır.
• Mevsimsel değişiklikler: Pamuğun fiyatı dönemsellikten etkilenir. Bu, hasat dönemleri ve pamuklu ürünlere olan talebin yılın belirli aylarında değişiklik göstermesi ile ilgilidir. Ayrıca pamuk soğuğa ve neme karşı çok duyarlı bir bitkidir dolayısıyla iklimsel değişiklikler de pamuk fiyatı üzerinde önemli etkiye sahiptir.
• Siyasi Faktörler: Pamuk fiyatları, politik istikrarsızlık veya ticaret savaşları gibi siyasi faktörlerden de etkilenebilir. Örneğin, bir ülkeye yönelik yaptırımlar, pamuk talebini azaltabilir veya ihracatını sınırlayabilir.
• Döviz Kuru: Pamuk, dünya genelinde ticareti yapılan bir üründür. Bu nedenle, pamuk fiyatlarındaki değişimler, ülkelerin para birimlerindeki değişikliklerle de ilişkilendirilebilir.

Pamuk Fiyatlarının Geçmiş Trendleri

ICE Cotton No. 2 pamuk vadeli fiyatları, pamuk arzının yeterli olduğu 2000-2010 döneminin çoğunda pound başına 40 ila 80 sent arasında işlem gördü. Ancak 2011 yılının Mart ayında, Amerikan pamuğu, ay sonu kapanışını pound başına 2 dolar civarında yaptı. Bu değer, Amerikan pamuk piyasalarında dünden bugüne görülen en yüksek fiyattı ve aynı zamanda 1860'lardaki Amerikan iç savaşı sırasında uygulanan pamuk ambargosu yıllarındaki pamuk fiyatın da üzerindeydi. Söz konusu yıllarda yaşanan bu keskin fiyat artışının arkasında, 2009-2010 sezonundaki küresel pamuk tüketiminin, pamuk üretiminin 3 milyon ton civarı üzerinde olmasının yarattığı dengesizlik yatıyordu.

2011 Mart ayından, 2012 Haziran ayına kadar bu defa sert bir düşüşe sahne olan Amerikan Pamuk fiyatları, pound başına 65 sentlere kadar gerilerken; ilerleyen yıllarda ise 55 sent ila 95 sent bandı arasında seyretti.

2020 yılında pandeminin etkisiyle yaşanan küresel talep düşüşü, Amerikan pamuk fiyatının son 10 yılın en dip seviyesi olan 48,15 senti görmesine sebep oldu.

Pandemiden sonra ekonomilerde dünya çapında görülen normalleşme adımları sayesinde, pamuk tüketiminin beklenenden daha hızlı toparlanmasının ardından ise, pamuk fiyatları yükseliş eğilime girdi ve Şubat 2021'de pound başına 92,95 sent ile yaklaşık son 3 yılın zirvesini gördü.

2022 senesinde de yükselişini sürdüren pamuk fiyatları, 2022 Mayıs ayıda son on yılda ulaşılan en yüksek fiyat seviyesi olan pound başına 1,55 dolara ulaşırken, yılın 2. yarısında da sert inişler yaşayarak Ekim ayı sonlarında 70 sentlere kadar tekrar geri çekildi. 2022 senesindeki borsa oynaklığı, yüksek enflasyon, tedarik zinciri aksamaları, yükselen faiz oranları, ABD dolarının değer kazanması ve başlıca pamuk üretim alanlarındaki şiddetli kuraklık dâhil olmak üzere çeşitli faktörler pamuk fiyatının dalgalanmasına katkıda bulundu.

Pamuk Borsası ve Amerikan Pamuk Borsası

Uluslararası bir emtia olan pamuk, dünya üzerinde kurulu birçok borsada alım-satıma konu olmaktadır. Örneğin Intercontinental Exchange (ICE Futures U.S.) borsasında Amerikan vadeli sözleşmeleri işlem görmektedir. ICE’de tarım ürünleri sınıfı altına işlem gören Cotton No. 2 Futures kontratları, Amerikan pamuğunun gelecekteki fiyatı hakkında spekülasyon yapılmasına veya korunma işlemleri gerçekleştirilmesine olanak tanıyan bir vadeli işlem sözleşmesidir.

Pamuk Borsalarının Amacı ve Çalışma Prensipleri

Pamuk borsaları, alıcı ve satıcıların pamuk için birbirlerine serbestçe fiyat teklifleri sunmalarına olanak sağlayarak, şeffaf bir piyasa ortamı oluşmasına ve adil fiyat keşfi yapılmasına destek olur.

Pamuk gibi bir emtianın fiyat hareketleri üzerinden spekülasyon yapmayı düşünüyorsanız, tarımsal bir emtia olarak pamuk ile onunla ilişkili türev enstrümanlar arasındaki farkı anlamanız gerekir. Bir emtia olarak pamuk, dünyanın farklı bölgelerinde doğal olarak yetişen bir elyaftır ve bu elyaf çoğunlukla giysi, mobilya ve tıbbi ürünlerin imalatında hammadde olarak kullanılır. Bu tür bir pamuk ticareti, örneğin Hindistan ve Pakistan spot pazarlarında yapılabileceği gibi, örneğin ICE gibi bir borsa şirketinin bünyesindeki ICE Futures U.S. pazarında işlem gören pamuk vadeli sözleşmelerinin, üretici, tüketici ve spekülatörler arasında da gerçekleştirilebilir.

ICE Futures U.S. türünden bir Amerikan vadeli işlem borsasında işlem gören pamuk vadeli sözleşmelerinin çalışma prensipleri, pamuk kalitesinin standartlaştırılması ve fiyat keşfinin sağlanması temeline dayanmaktadır. Bu tür pamuk borsaları genellikle pamuk için bir dizi kalite standardı belirlerler. Bu standartlar fiber uzunluğu, dayanıklılık, renk ve kirlilik seviyeleri gibi kriterleri içerir.

ICE Futures U.S. Hakkında Bilgi

Amerikan pamuk borsası deyince akla gelen ilk yapılardan biri ICE Futures U.S.’dir. ICE Futures U.S., ICE çatısı altında faaliyet gösteren ve içerisinde Amerikan pamuk vadelilerinin de işlem gördüğü bir vadeli işlem borsasıdır. Bu borsa Mayıs 2000'de Atlanta, Georgia'da kurulan ve bünyesinde birçok finansal hizmetin sunulduğu ICE’in (The Intercontinental Exchange) şemsiyesi altında faaliyet gösterir. Amerikan pamuk borsasında alınıp-satılan, pamuk vadeli işlem sözleşmeleri, pamuğun gelecekteki bir tarihte, önceden belirlenmiş bir fiyattan alım satımının yapılması için kullanılır.

ICE Futures U.S. borsasında ayrıca; enerji, döviz, faiz oranları, değerli metaller ve diğer emtialar gibi birçok farklı dayanak varlık grubu üzerine tasarlanmış vadeli işlem sözleşmeleri de bulunmaktadır.

Amerikan Pamuk Borsası'ndaki İşlemler ve Fiyat Hareketleri

ICE Futures U.S.’de işlem gören Cotton No.2 vadeli sözleşmeleri, Mart, Mayıs, Temmuz, Ekim, Aralık vadeleri üzerine yazılır ve bu sözleşmelerin uzlaşısı, ABD'de borsa onaylı yerlerde fizikî uzlaşı şekliyle yapılır.

Amerikan pamuk borsasında işlem gören her bir pamuk vadeli işlem sözleşmesinin, sözleşme büyüklüğü 50.000 pound (lb) net ağırlığındaki pamuktur. Cotton No. 2 sözleşmeleri, pound başına bir sentin yüzde biri şeklinde kote edilir; diğer bir ifadeyle pound başına pamuğun minimum fiyat hareketi 0,01 senttir. Her bir sözleşme 50.000 pound net ağırlıktaki pamuk üzerine dayandığı için, pamuk fiyatındaki 0,01 sentlik bir fiyat dalgalanmasının, pamuk vadeli sözleşmesinde meydana getireceği fiyat hareketi de 5 dolara (0,01 sent*50.000= 500 sent=5 dolar) karşılık gelir.

Amerikan pamuk borsasındaki, pamuk vadeli sözleşmelerinin günlük fiyat limiti ise, 3 ila 7 sent arasındadır.

Dünya Pamuk Piyasası

Uluslararası Pamuk İstişare Komitesi’nin (ICAC) verileri incelendiğinde, 2021/22 sezonunda dünyanın toplam pamuk üretimi 25.7 milyon tondur. Yine bu sezonda dünyanın en büyük pamuk üreticileri; 5,9 milyon ton ile Hindistan, 5,7 milyon ton ile Çin olmuş ve onu 3,9 milyon ton ile ABD takip etmiştir.

Yine aynı sezonda dünya pamuk tüketimi 25,6 milyon ton olmuştur. Pamuk tüketiminde ilk sırayı 8,2 milyon ton ile Çin çekerken; 5,6 milyon ton ile onu Hindistan ve 2,1 milyon ton ile Pakistan izlemiştir.

Pamuk Üretimi ve İhracatı Hakkında Bilgi

OEC (The Observatory of Economic Complexity) verilerine göre, 2020'de uluslararası pamuk ticaret hacmi, 2019 yılına göre %17,6 azalarak 55,4 milyar dolardan, 45,7 milyar dolara gerilemiştir.

ICAC’a verilerine göre 2021/2022 sezonunda en büyük pamuk ihracatçıları ise ABD (3,3 milyon ton), Brezilya (2 milyon ton), Hindistan (0,8 milyon ton) ve Avustralya (0,7 milyon ton)  olurken; en yüksek ithalatı ise Çin (2,5 milyon ton), Bangladeş (1,7 milyon ton), Vietnam (1,6 milyon ton), Pakistan (1,2 milyon ton) ve Türkiye (1,2 milyon ton) gerçekleştirdi.

Pamuk Endeksi: Nedir ve Nasıl Çalışır?

Pamuk fiyatları dünya çapında pamuk ticareti için genelde, mevcut olan en ucuz beş pamuk fiyatı (yaygın olarak ticareti yapılan 15-20 pamuk çeşidi arasından) kotasyonunun ortalaması alınarak hesaplanan Cotlook A Endeksi üzerinden ölçülür. Ancak bunun dışında, pamuk fiyatlarının genel durumunu yansıtan, örneğin Çin Pamuk (CC) Endeksi de bulunmaktadır ve bu pamuk endeksi de Çin pamuğunun, Çinli tüccarlar tarafından Çin’deki işletmelere teslim edilmek üzere yapılan tekliflerin basit ortalamasıdır.

A Endeksi, Cotlook isimli ticari grup tarafından 1960’dan beri yayınlanmakta olup; bu endeks, pamuğun uluslararası referans fiyatı olarak kabul edilir. Cotlook A Endeksi değeri, pamuk tüccarlarının günlük anketlerine dayanır ve uluslararası tüccarların teklif ettiği ve dünya elyafının çoğunun iplik şekline eğirildiği Uzak Doğudaki iplikçilere sevk edilecek ihracat fiyatlarının ortalamasını yansıtır.

Pamuk Endeksi ile Pamuk Fiyatları Arasındaki Bağlantı

Pamuk endeksi, pamuk fiyatları ile yakından ilişkili olmakla birlikte, aynı şey değildir. Vadeli pamuk fiyatları, dünya üzerindeki vadeli sözleşme borsalarındaki arz ve talep neticesinde oluşur. Pamuk endeksi ise, pamuk ihracatçılarından alınan tekliflerin ortalama değerini gösterir.

Pamuk endeksindeki yükselişler ile vadeli pamuk fiyatlarının yükselmesi genellikle pozitif korelasyon gösterir. Bunun nedeni, pamuk vadeli işlem sözleşme fiyatlarının, gerçek pamuk fiyatlarından etkilenmesi ve farklı piyasalarda işlem gören pamuk fiyatları arasındaki farkların ikame etkisi veya arbitraj imkânı sebebiyle çok açılmamasının beklenmesidir.

Pamuğa Nasıl Yatırım Yapılır?

Forex piyasasında 1:10 kaldıraçla Cotton No. 2 CFD’si yoluyla, Pamuk fiyatlarındaki yükseliş ya da düşüşlere 05.01 ila 22.19 saatleri arasında çift yönlü yatırım yapabilirsiniz.